Bea Cantillon: ‘Wie had ooit gedacht dat we in Vlaanderen nog voedselbonnen zouden invoeren?’

‘Hoe komt het toch dat 15 procent van de Belgen nog altijd onder de armoedegrens leeft?’ zegt Bea Cantillon, directeur van het Centrum voor Sociaal Beleid van de Universiteit Antwerpen. ‘Natuurlijk blijf ik hopen dat er ooit beweging in de zaak komt, maar dat zie ik niet binnen afzienbare tijd gebeuren.’

Bea Cantillon: Jarenlang al zeggen armoedeorganisaties dat het niet zoveel kost om de laagste uitkeringen tot aan de armoedegrens op te trekken. Dat wordt ook in de politiek te pas en te onpas met grote lichtzinnigheid naar voren geschoven. In werkelijkheid is het ontzettend duur om het armoedeprobleem op te lossen. De kloof tussen wat laag- en hooggeschoolden kunnen verdienen wordt groter, net als de kloof tussen zogenaamd hardwerkende Vlamingen en werklozen. In België zijn we er tot nu toe vrij goed in geslaagd om die toenemende ongelijkheid onder controle te houden, maar het lukt ons niet meer om de armoede te verminderen. De grote vraag is hoe we mensen met minder productieve vaardigheden in de toekomst aan kwaliteitsvolle jobs zullen kunnen helpen. Daar zal hoe dan ook een prijskaartje aan vasthangen, want zorgarbeid zal goedkoper moeten worden en de inkomens van laaggeschoolden zullen moeten worden opgetrokken. Met het oog op de kosten die de vergrijzing met zich meebrengt, is de enige oplossing dan ook een vergaande inkomensherverdeling, maar dat is een heel moeilijke boodschap. De overheid moet meer geld halen bij de rijken – en niet alleen bij de heel rijken – door een vermogensbelasting in te voeren en de belastingen wat progressiever te maken. Maar ook dat zal niet volstaan en dus vrees ik dat het optrekken van de laagste uitkeringen de komende decennia in elk regeerakkoord zal staan, maar niet zal worden uitgevoerd. Als we er in de economisch goede jaren niet in zijn geslaagd om echt iets aan de armoede te doen, ben ik niet erg optimistisch dat het wel zal lukken als de economische groei op 1 of 1,5 procent blijft hangen

Dat de invoering van 1 euromaaltijden in sociale restaurants het belangrijkste punt is van het actieplan van Vlaams minister van Armoedebestrijding Liesbeth Homans is daar een symptoom van. Haar voorgangster kon trouwens ook al geen kant op. Wie had ooit gedacht dat we in Vlaanderen nog bij voedselbonnen zouden uitkomen? Op die manier begint het hier zo langzamerhand sterk te lijken op het Amerikaanse systeem dat we altijd zo hebben verfoeid.

Maar toch blijft u hoopvol?

Cantillon: Het is positief dat Kapitaal in de 21^ste eeuw van de Franse econoom Thomas Piketty nu de hemel in wordt geprezen, maar nieuw zijn die inzichten over inkomensongelijkheid natuurlijk niet. Alles wat in dat boek staat, werd twintig jaar geleden al geschreven, zowel door Piketty zelf als door vele anderen. Maar pas nu is de samenleving er blijkbaar klaar voor. Dat werk kan grote invloed hebben op de manier waarop we naar fiscaliteit kijken. Tot nu toe kwam een fiscaal beleid altijd neer op het verlagen van de marginale belastingtarieven – ook als de socialisten in de meerderheid zaten. Nu zou dat eindelijk wel eens kunnen veranderen.

Optimistisch ben ik misschien niet, maar wel hoopvol. Als er geen hoop meer zou zijn, waarom zou ik de vraagstukken die mij bezighouden dan nog proberen op te lossen?

Ann Peuteman en Jos Geysels

Het volledige interview met Bea Cantillon leest u deze week in Knack.

.