‘Bart De Wever is de rechtstreekse uitdager van Kris Peeters’ (Carl Devos)

De scherpe profilering van N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft volgens politicoloog Carl Devos alles te maken met de verkiezingen. Maar niet die van 2012: ‘De Wever is in feite de rechtstreekse uitdager van Kris Peeters.’

Recent werd de Vlaamse regering geteisterd door onenigheid over het winkelcomplex Uplace, heisa over de cultuursubsidies en erg levendig e-mailverkeer tussen ministers en kabinetten. Maar er was ook kritiek van N-VA-voorzitter Bart De Wever. Het is opvallend dat die komt van de voorzitter van een van de drie coalitiepartners. Knack.be vroeg aan politicoloog Carl Devos wat er aan de hand is.

Het begon allemaal enkele weken geleden in een uitzending van het VRT-duidingsprogramma Terzake over de hervorming van het secundair onderwijs. Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) gaf te kennen dat hij onder andere het B-attest wil afschaffen en dat hij een brede eerste graad wil, zonder een onderscheid tussen aso, tso en bso. Het is de bedoeling het zogenaamde watervalsysteem, waarbij leerlingen “afzakken” als ze hun studie niet aankunnen, uit te schakelen. Dat systeem leidt ertoe dat veel jongeren schoolmoe worden en zonder getuigschrift het secundair verlaten.

Daarmee baseert de minister zich op de nota-Monard, die in het regeerakkoord van de Vlaamse regering vermeld staat als leidraad om het secundair onderwijs te hervormen. Dat regeerakkoord is gemaakt door de drie coalitiepartners CD&V, SP.A en N-VA.

N-VA voorzitter gaat in tegen N-VA-fractie

En toch nam De Wever de plannen van Smet op de korrel. “Als het Vlaamse onderwijs nog steeds sterk is, komt dat doordat het gespaard is gebleven van hervormingen die het onderwijs in onze buurlanden ten gronde hebben gericht”, zei De Wever. “If it ain’t broken, don’t fix it.” Hij vreesde dat de plannen die circuleren tot nivellering naar beneden zouden leiden. Het leek er zelfs op dat hij de verbreding van de eerste graad bij voorbaat vetode: “Er is bij ons geen enkel enthousiasme om over te gaan tot een brede eerste graad.”

Daarmee ging hij deels in tegen het N-VA-standpunt in de onderwijscommissie van het Vlaams Parlement. Vera Celis, die voor N-VA lid is van de commissie, mocht dan ook de kastanjes uit het vuur halen. “Er mogen hervormingen komen, maar hoe klein of hoe groot die moeten zijn, laat ik in het midden. Daar moet over worden gediscussieerd. Het status quo is geen optie. Als onze voorzitter in één interview reageert in zijn bekende stijl, dan is het niet aan mij om zijn rekening te maken.” De Wever reageerde vanuit zijn positie als ex-scholier en als vader, klonk het nog. “Hij had de bagage van wat gezegd is in de onderwijscommissie niet bij zich toen hij zijn uitspraken deed.”

Zaak gesloten. Toch tot twee weken later, op 9 juli, toen De Wever zijn standpunten herhaalde in zijn 11 julitoespraak. Weer klonk het: “Het is niet de bedoeling het niveau van het onderwijs naar benden te halen. Het streven naar excellentie moet voorop staan.” De N-VA-leden van de onderwijscommissie willen geen commentaar geven op de hernieuwde uitlatingen van hun voorzitter.

Bart De Wever: ‘Het Vlaamse zelfbestuur is niet perfect’

Daarnaast had De Wever in zijn 11 julitoespraak ook kritiek op de Vlaamse regering. Toen onder meer Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) en Vlaams parlementslid Eric Van Rompuy daar aanstoot aan namen, bluste De Wever zelf de brand. “Ik viel de Vlaamse regering niet aan. Ik zeg gewoon dat het Vlaamse zelfbestuur niet perfect is en dat er werkpunten zijn.”

De Wever zei dat het Vlaamse overheidsapparaat groot en log is, wat leidt tot regeldrift. “De Vlaamse burger en ondernemer gaan gebukt onder een breed amalgaam van regels waardoor niemand door de bomen het bos ziet.” Vlaanderen is volgens De Wever zelfgenoegzaam. Er is nood aan verandering. “We moeten gaan naar een slanke maar efficiënte overheid die een ondernemingsvriendelijk klimaat en rechtszekerheid creëert.”

Carl Devos: ‘N-VA regeert mee, maar er is geen verandering’ “Veel analisten maken vergelijkbare analyses van de Vlaamse regering,” weet Carl Devos. “Ik denk dat De Wever eerst en vooral zijn eigen visie geeft. Hij is altijd een analist gebleven. Kijk maar naar zijn krantencolumns, waarin hij de wereld bekijkt en beschrijft. Wat hij opmerkte is dan ook niet uitzonderlijk.”

“Maar”, vervolgt Devos, “er zit natuurlijk ook iets anders achter.” N-VA belooft verandering op federaal vlak. “Als je iets belooft moet je ook tonen dat je het kunt realiseren. Als je kijkt naar de Vlaamse regering, waar de N-VA meeregeert, dan merk je dat er niet echt verandering is ten opzichte van de vorige regering.”

Carl Devos: ‘De Wever kijkt naar 2014’

De N-VA-voorzitter nam al duidelijk afstand van het federale niveau, maar nu dus ook deels van het Vlaamse. “Tegelijk stelt de N-VA zich op als een loyale regeringspartner”, zegt Devos.

“De Vlaamse regering is niet helemaal wat De Wever wil dat ze is. Daarom distantieert hij zich er subtiel van.” Zo kan hij volgens de politicoloog bij de samenvallende verkiezingen van 2014 zeggen dat hij alles geprobeerd heeft om de regering vooruit te stuwen. “Hij zal kunnen verkondigen dat de kracht van verandering er niet was op het Vlaamse niveau, maar dat zijn kritiek daarop in dovemansoren viel.”

Carl Devos: ‘Bij de N-VA zijn ze slim genoeg’

Devos weet niet of die strategie de N-VA electorale winst of verlies zal opleveren. “Zulk negativisme zou zich op den duur kunnen keren tegen de partij. Het kan lijken alsof er voor hen niets meer deugt. Maar ik denk dat ze bij N-VA slim genoeg zijn om op tijd te stoppen. Ze zullen niet negatief en kritisch blijven.”

Volgens Devos is het waarschijnlijk dat De Wever zich profileert voor de verkiezingen van 2014, wanneer er gestemd wordt voor het Vlaamse, federale en het Europese niveau. “Hij wil op federaal vlak een grote omwenteling, maar de Franstaligen zullen in 2014 nog niet klaar zijn voor een nieuwe staatshervorming.”

Carl Devos: ‘De Wever is de uitdager van Kris Peeters’

In 2014 wordt het dus heel moeilijk voor N-VA om in de federale regering te raken, en het premierschap lijkt al helemaal pure fictie. “Daarom lijkt de kans dat De Wever voor het minister-presidentschap gaat mij groter.”

Het mogelijke Antwerpse burgemeesterschap staat dat niet in de weg. “Hij kan zich dan verdedigen: de burgemeester van Antwerpen wordt burgemeester van Vlaanderen en dat is ook een goede zaak voor de Antwerpenaar.”

De kiezer zou daar begrip voor kunnen opbrengen, denkt Devos. “Kijk maar naar Mechelen, waar Bart Somers (Open VLD) wegging als burgemeester om Vlaams minister-president te worden. Nochtans had Somers beloofd dat hij nooit weg zou gaan uit Mechelen.” Nadien keerde hij terug naar het burgemeesterschap. “Antwerpen is Mechelen niet, maar toch… Ik denk dat het bovenstaande scenario zich zeker zou kunnen voltrekken.”

“Daarom kun je de discussie die er op de Vlaamse feestdag geweest is tussen Peeters en De Wever, beschouwen als een redetwist tussen de minister-president en zijn rechtstreekse uitdager.”

Jens Cardinaels