‘Armoede wordt van moeder op dochter doorgegeven’

Steeds meer Belgische vrouwen moeten schrapen om het eind van de maand te halen. De 42ste Nationale Vrouwendag zou een aanleiding moeten zijn om actie te eisen. En wel nu.

De geneeskunde, de advocatuur, de media, de spoorwegen en zelfs veel mannen. Allemaal zijn ze in ijltempo aan het vervrouwelijken. Een goede zaak, zal u misschien zeggen, want wat meer female touch is nooit weg. Toch? Wel als het over armoede gaat, en ook op dat vlak zijn vrouwen aan een opmars bezig. Anno 2013 lopen ze nog in de hele westerse wereld, en dus ook in België, een hoger risico dan mannen om onder de armoededrempel weg te zakken. Soms door omstandigheden, soms door hun eigen schuld of naïviteit.

Mensen komen vaak in de problemen als ze hun baan verliezen, scheiden of met pensioen gaan. En bij vrouwen blijken die gebeurtenissen er nog steviger in te hakken dan bij mannen. Zo moeten gepensioneerde vrouwen het door de band genomen met minder geld stellen. Het gemiddelde pensioen waar een vrouw die als werkneemster of zelfstandige heeft gewerkt recht op heeft, ligt zelfs onder de armoedegrens voor alleenstaanden. Dat komt doordat vrouwen – zeker van de generatie die nu al op rust is – destijds minder verdienden dan hun mannelijke collega’s of omdat ze lange tijd zijn thuisbleven om voor hun kinderen te zorgen. Het gevolg is dat velen onder hen nu van diezelfde kinderen afhankelijk zijn omdat ze onderweg wel erg weinig pensioenrechten hebben opgebouwd. En aangezien vrouwen gemiddeld langer leven dan mannen, is de kans ook groot dat ze het zonder partner moeten stellen.

Veel is er ondertussen niet veranderd, want ook vandaag neem je een behoorlijk risico als je deeltijds gaat werken of je baan zelfs helemaal opgeeft om het huishouden en de kinderen te bestieren. Loopt je relatie spaak of je huwelijk op de klippen – wat tegenwoordig meer wel dan niet gebeurt – dan heb je dikke pech. Probeer maar eens een job te vinden als je jaren uit roulatie bent geweest en weinig werkervaring hebt. Daarbij komt nog dat veel thuiswerkende moeders laaggeschoold zijn.

Maar ook alleenstaande ouders, waarvan liefst 80 procent vrouw is, die wél werk hebben, lopen een behoorlijk risico om financiële problemen te krijgen. Ook onder werkende Belgen neemt de armoede toe en aangezien de loonkloof nog altijd niet helemaal is weggewerkt, hebben vrouwen daar meer last van. Zeker als ze elke maand een in verhouding aanzienlijk bedrag aan de crèche of naschoolse opvang moeten betalen en het onderhoudsgeld voor de kinderen ondertussen onregelmatig of simpelweg niet wordt betaald.

Als zo’n single moeder dan ernstig ziek wordt of haar job verliest, kan ze al snel de energiefactuur en de huur niet meer betalen, stapelt ze de schulden op en komt ze vanzelf in een neerwaartse spiraal terecht. En met haar ook haar kinderen. Ook generatiearmoede vervrouwelijkt: ze wordt meer en meer van moeder op dochter doorgegeven.

Een armoedebeleid die naam waardig mag daar niet blind voor zijn. Het volstaat niet om vol compassie vast te stellen dat er meer vrouwelijke daklozen opduiken, dat er steeds vaker moeders met kinderen uit hun huis worden gezet en dat sommige leerlingen met een lege brooddoos naar school worden gestuurd. Dat zijn onaanvaardbare situaties die onze samenleving op termijn compleet onderuithalen en die met alle mogelijke middelen moeten worden bestreden. Ook in tijdens van crisis. Zeker in tijden van crisis.

Toch lijken ze er in de Wetstraat nogal gerust op. Dat blijkt onder meer uit de modernisering van het huwelijksvermogensrecht, waar dezer dagen aan wordt gewerkt. De regering heeft zelfs plannen om ervoor te zorgen dat thuiswerkende vrouwen na hun echtscheiding geen aanspraak meer kunnen maken op het aanvullend pensioen van hun ex-man. Nochtans is het net hoog tijd om het steven te wenden en vrouwenarmoede vanuit verschillende hoeken te bestrijden. Door er eindelijk eens voor te zorgen dat de kost van kinderopvang moeders er niet van weerhoudt om een baan te zoeken, bijvoorbeeld, door het alimentatiefonds bekender en daadkrachtiger te maken en ook door vrouwen duidelijk te informeren over de gevolgen van thuiswerken. Anders is die hele vervrouwelijking van de samenleving niet meer dan schone schijn. Want wat heb je uiteindelijk aan een vrouwelijke dokter of tandarts als je je geen consult kunt veroorloven?