Kathleen Van Brempt (Vooruit)

‘Antwerpse oma vraagt in Europees parlement om meer zuivere lucht (en heeft daar volkomen gelijk in)’

Kathleen Van Brempt (Vooruit) Europarlementslid voor Vooruit

‘Straks zal een Antwerpse oma in het Europees parlement haar verzoekschrift verdedigen dat de verdere uitbreiding van het wegennet rond Antwerpen wil tegen gaan. Leona Maes is een van die vele burgers die zich zorgen maken over de belabberde luchtkwaliteit’, schrijft Kathleen Van Brempt (SP.A). ‘En Leona Maes heeft gelijk.’

De kans is groot dat Leona Maes straks van een kale reis zal terug keren. Niet omdat het parlement geen oren heeft naar de problematiek van de luchtkwaliteit, maar omdat het aanleggen van wegen nu eenmaal een bevoegdheid is van de lidstaten, in dit geval van Vlaanderen en de stad Antwerpen. De Antwerpse oma is zich daar van bewust, maar vindt dat burgers voortdurend signalen moeten geven dat ze uiterst bezorgd zijn over de gang van zaken. Terecht want de belabberde luchtkwaliteit zorgt jaarlijks in Europa voor 400.000 vroegtijdige overlijdens. Leona Maes heeft dus reden genoeg om zich zorgen te maken. Zij is uiteraard niet de enige. Burgerbewegingen en basisgroepen zoals Ringland, StratenGeneraal en Ademloos strijden al jaren voor een betere luchtkwaliteit, maar vinden geen gehoor bij de hogere overheden.

‘Antwerpse oma vraagt in Europees parlement om meer zuivere lucht (en heeft daar volkomen gelijk in)’

Het is juist dat de Europese Unie geen bevoegdheid heeft over de aanleg van wegen, maar ze houdt wel degelijk de luchtkwaliteit in de gaten. Antwerpen – zowel het havengebied als het arrondissement – moesten in 2010 voldoen aan de Europese normen, ondermeer voor de uitstoot van stikstof (NOx). Antwerpen vroeg en kreeg een uitzondering van de Europese Commissie. Vijf jaar. Tegen 2015 moesten de Europese normen gehaald worden. Maar de meetresultaten van 2015 tonen nu al aan dat dat niet gelukt is. In de loop van 2015 werden op verschillende meetposten in Antwerpen de grenswaarden voor NOx overschreden, ondermeer in Borgerhout en in het centrum van de stad, op de Belgiëlei. Modelberekeningen suggereren overigens dat in de hele zone van de Antwerpse Ring de normen fors overschreden worden.

Blamage voor beleid rond luchtkwaliteit

De stad Brussel moest ook in 2010 aan de Europese normen voldoen, maar kreeg géén uitstel. Het gevolg is dat Brussel inmiddels in gebreke werd gesteld door de Europese Commissie. Ook Antwerpen slaagt er dus nu niet in de uitstootnormen te respecteren. De meetresultaten voor 2015 moeten in september overgemaakt worden en vanaf dan kan de Europese Commissie officieel reageren. Op basis van de huidige meetresultaten ziet het er erg slecht uit en zal Antwerpen naast Brussel op het strafbankje komen te zitten. Een blamage voor ons luchtkwaliteitsbeleid.

Het is op het terrein, en vooral in de steden, dat mensen ernstige hinder ondervinden van luchtverontreiniging. Burgemeesters maken zich zorgen. In maart stuurden 20 Europese burgemeesters een brief naar de Europese Commissie waarin ze zich beklaagden over de laksheid aangaande de uitstootnormen van auto’s. ‘Hoe kunnen wij de luchtkwaliteitsnormen halen als de Commissie en de lidstaten grote afwijkingen toelaten op de uitstootnormen?’ vroegen de burgemeesters zich af.

Papieren norm in Antwerpen

Burgemeesters van grote steden zoals Parijs, Amsterdam, Madrid en Brussel tekenden de brief, net zoals de burgemeester van de Nederlandse havenstad Rotterdam. Maar niet de burgemeester van Antwerpen, als havenstad toch vergelijkbaar met Rotterdam. Nochtans heeft ook de Antwerpse burgemeester er alle belang bij om duidelijk te maken dat steden vaak niet in staat zijn de normen te halen, omdat ze niet beschikken over alle instrumenten. Zo zal Antwerpen weliswaar als eerste Vlaamse stad een lage emissiezone instellen, maar om te bepalen welke auto’s in die zone mogen, worden de officiële euronormen gebruikt. Alleen zijn dat papieren normen die in werkelijkheid vijf tot zeven keer overschreden worden. Een lage emissiezone haalt dus weinig uit, zonder een Europees beleid dat de normen ook op de weg doet respecteren in plaats van enkel in het labo.”

‘Steeds meer burgers beseffen dat het vijf voor twaalf is en vragen van hun bestuurders een krachtdadig beleid.’

Om steden te helpen, moeten hogere overheden, van het Vlaamse tot en met Europese niveau, absolute prioriteit geven aan regelgeving en beleid dat niet in tegenspraak is met de luchtkwaliteit én klimaatdoelstellingen. Op Europees niveau zou dat betekenen dat we maximaal inzetten op zero emission auto’s en de constructeurs ertoe verplichten die binnen een bepaalde termijn te ontwikkelen en aan betaalbare prijzen op de markt te brengen. Op Vlaams niveau betekent dat ondermeer een keuze voor de overkapping van de Antwerpse Ring, zoals voorgesteld door Ringland en het maximaal investeren in alternatieven zoals uitstekende openbare vervoersnetwerken, fietsinfrastructuur, thuiswerk waar mogelijk…

Leona Maes voert straks een eenzame strijd door op haar eentje een Europese instelling te trotseren. Maar alleen is ze niet. Steeds meer burgers beseffen dat het vijf voor twaalf is en vragen van hun bestuurders een krachtdadig beleid. Hier durf ik het wel met overtuiging te zeggen: There is no alternative. Politici en beleidsmakers die vandaag beslissingen nemen, zullen binnen 20 jaar terugkijken op wat ze verwezenlijkt of nagelaten hebben. Het is te hopen dat ze dan niet moeten zeggen: Leona Maes had gelijk.

Kathleen Van Brempt is vice-voorzitter van de sociaal-democraten in het Europees parlement en voorzitter van EMIS, de zogenaamde Dieselgate onderzoekscommissie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content