Analyse verkiezingen 25 mei (1): Wie waren de echte toppers?

Liesbeth Homans, Bart De Wever en Maggie De Block © Belga

De nieuwe Vlaamse, Brusselse en Franstalige regeringen zijn gevormd. Nu ook de vorming van de federale coalitie de laatste fase ingaat, maakt Knack.be een balans op van de verkiezingen op 25 mei 2014 in drie delen. Wie waren de echte toppers in Vlaanderen? Wat waren de 8 opvallende trends? En hoe heeft de winnaar van deze verkiezingen – N-VA – de verkiezingen nu eigenlijk gewonnen?

De Vlaamse, federale en Europese verkiezingen vallen – normaal gezien – in 2019 opnieuw samen. Welke politici kunnen op basis van hun persoonlijk resultaat bij de voorbije verkiezingen van 25 mei 2014 in de toekomst een politieke hoofdrol opeisen? Knack.be analyseerde de scores van de lijsttrekkers bij de voorbije Vlaamse en federale verkiezingen en vergeleek met de vorige samenvallende verkiezingen in 1999.

Iedereen lijsttrekker

60 lijsttrekkers deden voor de zes grote partijen (N-VA, CD&V, Open VLD, SP.A, Groen en Vlaams Belang) mee aan de verkiezingen op 25 mei 2014: in elk van de vijf Vlaamse provincies duidden de partijen een lijsttrekker voor de Kamer en een voor het Vlaams Parlement aan.

Maar liefst 25 van die 60 lijsttrekkers namen aan élke Vlaamse (2004, 2009) en federale (2003, 2007, 2010) stembusslag na 1999 deel. Twee van hen stonden sinds 1999 bijna bij elke verkiezing bovenaan de lijst: de socialisten Johan Vande Lanotte en Freya Van den Bossche hoefden beiden maar één keer (in resp. 2009 en 2010) de lijst niét te trekken.

De acht populairste politici volgens penetratiegraad

Bart De Wever (N-VA)
Bart De Wever (N-VA)© Belga

Grote overwinnaar Bart De Wever (N-VA) haalde in mei het hoogste aantal voorkeurstemmen. Als N-VA-Kamerlijsttrekker in Antwerpen kreeg hij 314.650 stemmen, een huizenhoog verschil met de luttele 12.125 stemmen die hij in 2003 op dezelfde plaats kreeg. In grote provincies met veel kiezers, zoals Antwerpen, is het voor politici weliswaar makkelijker om veel voorkeurstemmen te halen.

Om de resultaten van politici uit verschillende provincies eerlijk te kunnen vergelijken, wordt daarom meer belang gehecht aan de ‘penetratiegraad’ van een politicus, namelijk de verhouding tussen het aantal voorkeurstemmen van die politicus en het totaal aantal geldig uitgebrachte stemmen in zijn of haar provincie.

Bart De Wever is de onbetwiste keizer van de penetratiegraad. In de provincie Antwerpen gaven 27,6% van de inwoners, dus meer dan één kiezer op vier, hun stem aan De Wever. Daarmee hield de Antwerpse burgemeester PS-voorzitter Elio Di Rupo (24,6% in Henegouwen) en CDH-voorzitter Benoît Lutgen (21,4% in Luxemburg) vlot achter zich. Toch bleef De Wever nipt onder de topscore die Di Rupo bij de Kamerverkiezingen in 2010 neerzette (28,2%).

Maggie De Block
Maggie De Block© Belga

Naast De Wever haalden ook Maggie De Block (Open VLD), Liesbeth Homans, Jan Peumans (N-VA), Hilde Crevits, Kris Peeters, Wouter Beke en Jo Vandeurzen (CD&V) een penetratiegraad boven de 10%. Deze acht politici mogen zich op basis van dit resultaat met recht en rede populair noemen.

De christendemocratische voorkeurstem

De helft van die lijst bezit een CD&V-lidkaart. Volgens berekeningen van politicoloog Bram Wauters (UGent) trekken de christendemocratische partijen (CD&V en CDH) traditioneel de meeste voorkeurstemmen aan, waardoor hun politici vaak een hoge penetratiegraad halen. Toch riskeren de christendemocraten hun koppositie qua voorkeurstemmen kwijt te spelen. Bij de Kamerverkiezingen brachten de liberale kiezers (Open VLD en MR) vaakst een voorkeurstem uit.

Het Limburg-gevoel

Drie van de acht populairste politici komen uit Limburg. Wauters verklaart hun hoge scores aan het landelijke karakter van de provincie, gekoppeld aan een sterk identiteitsgevoel. ‘Persoonlijke contacten zijn in zo’n regio erg belangrijk. Daarom geven kiezers in Limburg, en in de provincie Luxemburg aan Franstalige kant, traditioneel meer voorkeurstemmen’, aldus Wauters.

Lukas Vanacker

Politici met een penetratiegraad van boven de 10 procent:

Partij Score Stemmen Lijst Kieskring
Bart De Wever N-VA 27,6% 314.650 Kamer Antwerpen
Maggie De Block Open VLD 18,7% 131.713 Kamer Vlaams-Brabant
Liesbeth Homans N-VA 14,5% 163.502 Vlaams parlement Antwerpen
Hilde Crevits CD&V 14% 112.557 Vlaams parlement West-Vlaanderen
Kris Peeters CD&V 12,5% 140.564 Vlaams parlement Antwerpen
Jan Peumans N-VA 11,6% 63.780 Vlaams parlement Limburg
Wouter Beke CD&V 10,7% 59.291 Kamer Limburg
Jo Vandeurzen CD&V 10,5% 57.650 Vlaams parlement Limburg

De Vlaamse regering, gerangschikt volgend penetratiegraad

Liesbeth Homans N-VA 14,5% 163.502 Vlaams parlement Antwerpen
Hilde Crevits CD&V 14% 112.557 Vlaams parlement West-Vlaanderen
Jo Vandeurzen CD&V 10,5% 57.650 Vlaams parlement Limburg
Ben Weyts N-VA 7,9% 55.012 Vlaams parlement Vlaams-Brabant
Geert Bourgeois N-VA 7,9% 63.302 Vlaams parlement West-Vlaanderen
Joke Schauvliege CD&V 5,6% 55.291 Vlaams parlement Oost-Vlaanderen
Annemie Turtelboom Open VLD 3,9% 44.959 Kamer Antwerpen
Philippe Muyters N-VA 1,9% 21.264 Vlaams parlement Antwerpen
Sven Gatz Open VLD

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content