‘Trump is het geneesmiddel dat de VS nodig hebben’

De voorverkiezingen in Amerika naderen hun ontknoping. Bij de Democraten is de nominatie van Hillary Clinton zo goed als binnen, bij de Republikeinen wordt Donald Trump stilaan onontkoombaar. Of schuift de Grand Old Party op de Republikeinse Conventie in Cleveland alsnog een andere kandidaat naar voren? Knack polste vier in Amerika verankerde Vlamingen.

1. YVAN DE MUNCK (FINANCIEEL EXPERT, CONNECTICUT)

Yvan De Munck (51) verhuisde in 1999 naar New York, waar hij achtereenvolgens voor Fortis en KBC effecten en andere beleggingsproducten verhandelde. Na de financiële crisis werd hij zelfstandig expert in de wereld van hedgefondsen en alternative finance. De Munck woont al jarenlang met zijn gezin in Connecticut, aan de rijke noordoostkust van de VS.

YVAN DE MUNCK: Ik kijk heel weinig televisie, maar de verkiezingsdebatten wil ik niet missen. Reality van de bovenste plank, om de vier jaar op alle zenders. Dit keer worden we echt verwend, spannender zal het nooit meer worden. Met Donald Trump hebben ze er dit seizoen een echte topentertainer bijgehaald, en ook Bernie Sanders is ijzersterk gecast. Ik geniet echt van hoe de kandidaten met elkaar debatteren.

De voorverkiezingen liggen in een definitieve plooi. Bij de Republikeinen wordt Trump de kandidaat. Ik geloof er niets van dat de partijtop op de Conventie in Cleveland nog een wit konijn uit de hoed zal toveren. Wat stelt die partij ook nog voor? De crisis is existentieel, het is daar paniek in de keet. Kijk naar het met veel bombarie aangekondigde initiatief van Ted Cruz en John Kasich om de krachten te bundelen tegen Trump. De demarche was nauwelijks aangekondigd, of ze werd door beide kandidaten alweer ingetrokken. Het zou ook heel gevaarlijk zijn om via allerlei machinaties Trump van zijn nominatie te houden. Wat zullen de miljoenen Amerikanen die hun proteststemmen aan Trump hebben gegeven dan zeggen? Ze zullen zeker op straat komen, zelfs als Trump hen daar niet toe oproept. Nu al proef ik een prerevolutionair klimaat in dit land. Verscheidene verkiezingsrally’s werden door vechtpartijen en incidenten ontsierd, de spanningen lopen op.

De crisis bij de Democraten is niet minder diep. Het succes van Bernie Sanders is een gamechanger, niemand had het zien aankomen. Oké, Hillary kan niet meer naast de nominatie grijpen. Ik had veel liever Bernie zien winnen. In feite heeft Clinton haar overwinning volledig aan de onvoorwaardelijke steun van de Afro-Amerikanen en latino’s te danken. Maar wat doet Bernie straks met zijn immense reservoir aan proteststemmen? Hillary heeft die hard nodig, en dat beseft Bernie maar al te goed. Hij zal zijn vel duur verkopen, en Hillary zal een heel eind naar links moeten opschuiven om zijn steun te krijgen. Het is best mogelijk dat ze die toegevingen weer inslikt zodra ze verkozen is, zo werkt het in Amerika altijd. Maar dat zou een zware vergissing zijn want dit land is dringend aan een fundamentele koerswijziging toe.

Het roer moet om. Dat is wat Trump en Bernie allebei zeggen, alleen doen ze dat op een verschillende toon. Ze hebben allebei groot gelijk. Amerika gaat door een diep dal. De Europeanen met hun links bijziende pers kijken naar Obama door een roze bril. Hope and change, jullie willen het zo graag geloven. De erfenis van acht jaar Obama is desastreus. De middenklasse verdwijnt en wordt in de onderklasse geduwd. Ook de top wordt smaller, de 1 procent rijken is herleid tot een clubje van 0,1 procent superrijken. Vooral jongeren zijn het establishment kotsbeu. Ze steken zich diep in de schulden om diploma’s te behalen waarmee ze geen baan vinden.

In Europa denken ze dat Hillary het op één been van Trump zal halen. Ik ben daar helemaal niet zeker van, het wordt in november nog razend spannend. De eerste vrouwelijke president? Dat speelt niet in haar voordeel, integendeel. Ze is de verpersoonlijking van de status quo. Trump for president? Het is helemaal niet ondenkbaar. Je mag je niet blindstaren op zijn stijl. Naast de verbale orkaan op het podium is er de deal maker die aan de onderhandelingstafel akkoorden smeedt. Je zult zien dat hij zijn toon zal milderen naarmate hij dichter bij het presidentschap komt.

2. DOMINIQUE DERUDDERE (REGISSEUR, CALIFORNIË)

Het was geen sprong in het onbekende toen regisseur Dominique Deruddere (58) in 2007 met vrouw en zoons naar Los Angeles verhuisde. In de jaren negentig had hij al in Tinseltown gewerkt aan zijn film Wait Until Spring, Bandini. De voorbije acht jaar bouwde Deruddere in LA aan een carrière in het independent circuit. Stemmen mag hij niet, maar hij volgt de verkiezingscampagne in zijn tweede vaderland op de voet.

DOMINIQUE DERUDDERE: Bij deze verkiezingen staat er veel op het spel. Voor de wereld, maar nog veel meer voor de Amerikanen zelf. Al bij al vind ik dat Obama veel heeft verwezenlijkt, ondanks de sabotage door de Republikeinse meerderheid in het Congres. Het klimaatbeleid, het homohuwelijk, het recht op abortus, het kan allemaal worden teruggeschroefd. Ik mag niet stemmen, maar ik voel me persoonlijk betrokken. Vroeger betaalde ik 10.000 dollar per jaar voor een privéverzekering voor het hele gezin. Dankzij ObamaCare is medische bijstand gratis geworden. Oké, de service is niet helemaal vergelijkbaar en de wachttijden zijn wat langer, maar het blijft een gigantische stap vooruit.

Dit worden mijn derde presidentsverkiezingen. In 2008 was alles nieuw, ik heb toen alleen de eindstrijd tussen Barack Obama en John McCain gevolgd. Het is de eerste keer dat ik me ook in de voorverkiezingen verdiep. Het heeft me acht jaar gekost om dat hele ingewikkelde systeem van primary’s, caucuses en delegates te doorgronden. (lacht) Het is heel spannend, maar ik vind de heisa ook wat misleidend. Aan de voorverkiezingen in New York hebben 1 miljoen Democraten en 400.000 Republikeinen deelgenomen. Hoe representatief is dat? De staat New York telt 19 miljoen inwoners. Wat me ook tegenstaat, is de verpletterende rol van geld. Verkiezingen zijn hier meer een hoogmis van het grootkapitaal dan een feest van de democratie. Vier jaar geleden ging ik lunchen met een potentiële geldschieter voor een filmproject. Ze noemden hem de King of vitamines, schatrijk geworden met de productie van voedingssupplementen. Tijdens het gesprek liet hij zich smalend uit over politici in Washington. ‘I own these people’, zei hij letterlijk – ik bezit die mensen. Grootspraak, dacht ik toen, maar intussen weet ik beter. Het zijn mensen zoals hij die de televisiespotjes van de kandidaten financieren en hun fundraisers spijzen. Hoe kun je dan verwachten dat die kandidaten zich na hun verkiezing onafhankelijk opstellen?

In mijn buurt in West-LA zie ik vooral veel bordjes en vlaggen van Bernie en iets minder van Hillary. Geen wonder, want Californië is de meest progressieve staat van Amerika. De filmindustrie is een eiland waar iedereen nog net een tikje linkser is dan gemiddeld. Al mijn vrienden stemmen Democratisch. Ik ken hier maar één Trump-aanhanger, een Vlaming nog wel die niet eens stemgerechtigd is. Ook de steunbetuigingen en fundraisers van Hollywood en andere celebs gaan overwegend naar Bernie en Hillary, de Republikeinen hebben van Hollywood weinig te verwachten.

Donald Trump is natuurlijk dé sensatie van deze campagne. Zoals iedereen beschouwde ik zijn kandidatuur eerst als een grap. Ik dacht niet dat hij het zover zou schoppen. Hij speelt meesterlijk in op de woede en frustratie bij grote delen van de bevolking, en zuigt als een magneet proteststemmen aan. Maar ik geloof nooit dat de Amerikanen zo dom zijn om hem ook tot president – de man met de vingers aan de atoomknop – te verkiezen.

Het ziet er dus goed uit voor Hillary. Zonder ongelukken is de weg naar het Witte Huis voor haar geplaveid. Als het toch Bernie niet wordt, kan ik met haar als president wel leven. Ze wil ObamaCare nog uitbreiden, en heeft ook al aangekondigd dat ze zijn klimaatbeleid wil voortzetten. Hillary heeft ervaring zat, niemand heeft zich ooit grondiger voorbereid op het presidentschap dan zij.

3. JAN POURQUOI (56, VLAAMSE ONDERNEMER IN GEORGIA)

De in Waregem geboren Jan Pourquoi vertrok na zijn studie in 1987 naar Amerika. Hij keerde nooit meer terug, en begon een vloerbekledingsbedrijf in Varnell, in de staat Georgia, waar hij ook zijn vrouw leerde kennen. Pourquoi, Amerikaans staatsburger sinds 1994, zit al drie jaar voor de Republikeinen in de gemeenteraad van Varnell. Volgens Pourquoi is Donald Trump de president die Amerika nodig heeft.

JAN POURQUOI: Ik weet dat ze in Europa over zijn stijl vallen. In jullie ogen is Trump een vulgaire brulboei. Maar dat is façade, je moet daar doorheen kijken. Trouwens, voor mij hoeft een president geen aardige kerel te zijn. Mijn buurman met wie ik pinten drink, die moet sympathiek zijn. Van een president verwacht ik vooral dat hij zijn job doet en het land bestuurt.

Trump is het geneesmiddel dat de Amerikaanse democratie hard nodig heeft. Alles draait hier om geld, het is one dollar one vote geworden in plaats van one man one vote. Hillary Clinton spant de kroon met een campagnebudget van meer dan 2 miljard dollar, bij elkaar geharkt via superpacs waarmee Wall Street en andere belangengroepen hun kandidaten letterlijk kopen. Alleen al daarom is Trump een frisse verschijning. Hij neemt van niemand geld aan, want hij betaalt zijn hele campagne uit eigen zak. Hij is geen politicus, ook dat spreekt me aan. Vandaar ook zijn uitschuiver in dat interview over het strafbaar stellen van abortus. Een gladde politicus zoals Marco Rubio zou zich daar hebben uitgeluld. Trump niet, hij heeft zich door de interviewer laten verrassen. Toch slaat zijn stijl bij veel Amerikanen aan, wat ze daar in Europa ook mogen van denken. Trump komt authentiek over, hij is samen met Bernie Sanders de enige die meent wat hij vertelt. Die twee hebben wel meer met elkaar gemeen, les extrêmes se touchent. Trump mag dan wel een miljardair en een gehaaide zakenman zijn, hij zet zich net als Bernie af tegen het crony capitalism, dat Amerika meer en meer in de greep krijgt. Ik ben zelf op economisch vlak voor 200 procent een aanhanger van de vrije markt. Maar multinationals zoals Microsoft, Google of Walmart hebben helemaal niks met zuiver kapitalisme te maken, het zijn monopolisten die hun macht brutaal misbruiken om alle concurrentie dood te knijpen. Een voorbeeld uit eigen huis: wil ik als producent van deurmatten aan de grootdistributie leveren, dan ben ik verplicht een peperdure verzekering te nemen voor het geval ooit iemand over een van mijn matten struikelt en een been breekt. Die wettelijke verplichting is na het nodige lobbywerk op maat van de multinationals geschreven. Voor kleine producenten is zo’n verzekering onbetaalbaar, waardoor we nagenoeg alle afzetmogelijkheden verliezen. Zulke maatregelen maken niet alleen veel mensen boos, ook de Amerikaanse maakindustrie gaat eraan kapot. Straks zullen al onze consumptiegoederen in China geproduceerd worden. Ook dat is een thema waarop Trump zich, net als Bernie, profileert: de vuile rol van de Chinezen, die hun munt kunstmatig onderwaarderen waardoor ze de Amerikaanse maar ook Europese markten met goedkope producten kunnen overspoelen. Daarmee neemt hij een risico, want de consumenten zijn verslaafd geraakt aan spotgoedkope Chinese import. Om maar te zeggen: Trump is niet alleen een mediafenomeen, hij heeft ook een visie die ik volledig onderschrijf. Zijn harde aanpak van illegale migratie? Groot gelijk, want dat is volledig uit de hand gelopen. Ik heb het dan niet alleen over latino’s. In Amerika verblijven ook honderdduizenden Europanen die na het verstrijken van hun visa blijven plakken zijn.

Economisch ben ik een puriteinse conservatief, maar ethisch beschouw ik mezelf als een echte linkse libertarian. Abortus, homohuwelijk, transgenders, dat moet allemaal kunnen, de overheid heeft daar geen zaken mee. Daarom ook verkies ik Trump boven Ted Cruz, een religieuze fanaticus die gevaarlijke onzin uitkraamt. Trump loopt nu mijlenver voor op Cruz en John Kasich, maar daarmee heeft hij de nominatie nog niet op zak. Mathematisch is het haast onmogelijk om de vereiste 1237 kiesmannen te winnen, er zal op de Republikeinse Conventie in Cleveland een tweede of zelfs derde stemronde aan te pas komen. Vanaf dat moment wordt alles mogelijk. De Republikeinse partijbonzen zijn nu al volop complotten aan het smeden om Trump te doen mislukken. Ze haten hem als de pest, ze verliezen nog liever de verkiezingen in november dan Trump als Republikeinse kandidaat voor te dragen. Het zou me niet verbazen als Kasich als verrassingskandidaat uit de Conventie komt. Mijn stem zal hij in november niet krijgen, zonder Trump doe ik niet mee.

Heeft Hillary daarmee gewonnen spel? Dat dacht ze acht jaar geleden ook, tot ineens een zekere Barack Obama uit de schaduw trad. Oké, bij de Democraten lijken de kaarten geschud. Maar wat als er voor november bij Hillary nog een lijk uit de kast valt, zoals Emailgate? Never say never, je kunt ervan op aan dat er de komende maanden vlijtig naar nieuwe lijken zal worden gezocht.

4. ALICJA GESCINSKA, (DOCENT POLITIEKE FILOSOFIE, MASSACHUSETTS)

De Belgisch-Poolse filosofe en schrijfster Alicja Gescinska (34) trok drie jaar geleden als postdoctoraal onderzoeker naar de Princeton University in New Jersey. Sinds twee jaar doceert ze aan het exclusieve Amherst College in Massachusetts, waar het jaarlijkse inschrijvingsgeld zo’n 40.000 dollar bedraagt. Studenten politieke wetenschappen krijgen van Gescinska college over religieuze vrijheid en de islam in Europa.

ALICJA GESCINSKA: Buitenlandse politiek is geen hoofdthema in de campagne. In de debatten komt alleen het Syrische conflict geregeld aan bod. Het is wel zo dat de positie van de islam in het Westen hier een steeds belangrijker thema wordt. Ik zie dat in mijn eigen vak – ineens waren er meer studenten dan ik kon toelaten. Maar dat heeft meer te maken met de terreuraanslagen in Europa dan met wat Trump over moslims uitkraamt, baarlijke onzin waarmee je geen inhoudelijk maatschappelijk debat kunt aanzwengelen.

Het zijn natuurlijk slechts voorverkiezingen, misschien wordt het anders als straks de twee genomineerden het tegen elkaar opnemen. Maar voorlopig heb ik de indruk dat de campagne vooral een mediagebeuren is. Op straat merk ik er weinig van, behalve hier en daar een ‘Bernie for president’-bordje of een bumpersticker met Trumps slogan, ‘We are the silent majority’. Best ironisch, want zo’n schreeuwerige slogan is het tegendeel van ‘silent’.

Voor liefhebbers van het inhoudelijke debat hebben de voorverkiezingen weinig te bieden. Het gaat er sloganesk toe, de kandidaten zitten in het keurslijf van hun marketingteams en klampen zich vast aan hun mantra’s. Ook de Democraten. Sanders, dat is voortdurend ‘We need to take on this’ en ‘We need to take on that’, zonder al te veel gevoel voor pragmatiek. Clinton heeft een punt als ze hem verwijt dat hij diagnoses stelt zonder na te denken over de toepasbaarheid van zijn remedies. Maar ook Clinton maakt het zich te gemakkelijk. In debatten houdt ze het meestal bij verwijzingen naar haar wezenlijkingen uit het verleden. Inhoudelijk blijft het allemaal erg vlak.

Ik weet niet of ‘populist’ een adequaat woord is om Trump te omschrijven – we zullen voor dat fenomeen nog een passend begrip moeten uitvinden. Zijn eigen partij lust hem niet, hij is in ethisch opzicht ook veel te liberaal. Zijn succes bewijst vooral dat de Amerikanen het hebben gehad met het establishment. Trump heeft volstrekt geen politieke ervaring, maar in plaats van een handicap is dat zijn voornaamste troef geworden. Die aversie is ook het grootste probleem voor Clinton: ze is gepokt en gemazeld in de politiek, maar die ervaring en bagage worden vooral als een last beschouwd. Sommigen schuiven het failliet van het politieke establishment in de schoenen van Obama, maar dat vind ik kort door de bocht. Naarmate het einde van zijn tweede termijn nadert, gaan veel Amerikanen zich realiseren dat Obama nog niet de kwaadste was.

In feite is het succes van Bernie Sanders, een Amerikaanse politicus die zichzelf openlijk socialist noemt, even merkwaardig als dat van Trump. In een promofilmpje met acteur Mark Ruffalo toont hij zelf zijn verbazing. Jarenlang dachten Amerikaanse socialisten dat ze eenzaten waren, en nu dit. De eenzaten blijken veel talrijker te zijn dan algemeen werd aangenomen, en ze hebben elkaar gevonden. Het stigma op het woord ‘socialist’ is aan het verdwijnen, alleen voor diehard-Republikeinen zal het altijd een scheldwoord blijven. Sanders zal niet winnen, maar zijn campagne zal in de eindstrijd zwaar doorwegen in het Clintonkamp.

Meer dan waarschijnlijk wordt het een race tussen Trump en Clinton. We mogen een vuile campagne verwachten. Trump zal niet aarzelen om het verleden van Bill Clinton op te rakelen, Monica Lewinsky inbegrepen. Hillary heeft sowieso een imagoprobleem, ze wordt door tegenstanders als een kille tante afgeschilderd. Ik weet niet of dat klopt – hele bevolkingsgroepen zijn idolaat van haar. Dat ze de eerste vrouwelijke president kan worden, is eerder een nadeel dan een troef. Mocht ze niet Hillary maar wel Hilaire heten, dan zou ze veel minder persoonlijke kritiek hoeven te incasseren.

Trump als president? Ik kan het me moeilijk voorstellen. ‘It always seems impossible until it’s done’, zei Nelson Mandela. Meestal klinkt dat hoopgevend, maar in dit geval klinkt het toch vooral verontrustend.

DOOR ERIK RASPOET

‘Hillary kan niet meer naast de nominatie grijpen. Ik had veel liever Bernie zien winnen.’

‘Ik geloof nooit dat de Amerikanen zo dom zijn om Trump tot president te verkiezen.’

‘Straks zullen al onze consumptiegoederen in China geproduceerd worden.’

‘Hillary Clinton zou veel minder kritiek hoeven te slikken als ze Hilaire zou heten.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content