Turtelboom out, Tommelein in: ‘Oude team ligt dezer dagen duidelijk heel goed in de liberale markt’

Annemie Turtelboom en Bart Tommelein, respectievelijk uit en in de Vlaamse regering © Belga Image

Wat te denken van het ontslag van Annemie Turtelboom en de keuze van Open VLD voor Bart Tommelein om haar op te volgen? 6 vragen aan Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘Turtelboom is een van de eersten die haar partij echt wist te vervrouwelijken en daar niet voor werd afgestraft.’

Annemie Turtelboom (Open VLD) stapt op uit de Vlaamse regering. De minister van Energie en Begroting stapt op omdat het debat rond de Turteltaks te ‘gepersonaliseerd’ geworden was. Drie vragen over het ontslag aan Knack-redactrice Ann Peuteman.

Annemie Turtelboom werd de laatste maanden meer wel dan niet in één adem genoemd met de naar haar vernoemde Turteltaks. Die is haar nu fataal geworden. Is dat opmerkelijk?

‘Het stond al langer in de sterren geschreven dat de Turteltaks niet alleen haar achilleshiel was, maar ook wel eens haar struikelsteen zou kunnen worden. Hoe zij en haar kabinet de zaak ook een positieve twist probeerden te geven: de invoering van een taks van 100 euro per elektriciteitsaansluiting bleef voor zo goed als alle Vlamingen een brug te ver in tijden dat gezinsbudgetten al zo onder druk staan.’

‘Dat ze met de vinger wees naar haar voorgangers, en dan vooral Freya Van den Bossche (SP.A), die een schuldenberg opbouwde door de groenestroomcertificaten voor zonnepanelen en windmolens leek het alleen maar erger te maken. Het protest tegen de Turteltaks werd maand na maand luider.’

‘Communicatief gezien was het een halfjaar geleden eigenlijk al een verloren zaak. Toch is het vreemd dat ze nu, schijnbaar uit zichzelf, de handdoek in de ring gooit. Wellicht zal ze toch met zachte hand richting uitgang zijn begeleid.’

Wat moeten we nog meer van haar onthouden?

‘Om te beginnen is Annemie Turtelboom een van de eerste mandatarissen die haar partij echt wist te vervrouwelijken en daar niet voor werd afgestraft. Op de verschillende departementen die ze leidde, slaagde ze er vaak in om heel moeilijke dossiers door te duwen: van de justitiehervorming en de verstrenging van de strafuitvoering tot het uitwerken van criteria om een verblijfsvergunning te krijgen.’

‘Turtelboom moet ook lange tijd een beschermengel hebben gehad in de hoogste regionen van de Open VLD: hoewel ze in 2007 niet opnieuw was verkozen, mocht ze een jaar later toch minister worden en ook in de huidige Vlaamse regering werd ze gekatapulteerd, terwijl ze niet meteen de eerste in rij was.’

Turtelboom was een van de boegbeelden van Open VLD. Waar is het misgelopen?

‘Tot kort voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 was Annemie Turtelboom nog de ongecontesteerde leading lady van de Open VLD. Turtelbooms zwarte designkleren en gulle lach maakten haar sympathiek bij de kiezers. Zelfs op het niet bepaald populaire departement Migratie. Ook als minister van Justitie liep ze een behoorlijk parcours. Hoewel ze zelf geen juriste is, kon ze toch enig respect afdwingen bij een deel van de magistratuur en de advocatuur.’

‘Onder druk gezet door haar partij verhuisde ze naar Antwerpen om er de lijst te trekken. Dat was niet met haar volle goesting, en ook niet met die van iedereen in de plaatselijke afdeling. Toen ze ook nog eens ondermaats scoorde bij de gemeenteraadsverkiezingen, kreeg haar reputatie een eerste grote knauw.’

‘Ondertussen werd ze als leading lady met armlengtes ingehaald door Maggie De Block en partijvoorzitster Gwendolyn Rutten. Toen na de regeringsvorming in 2014 uitlekte dat ze wel heel hard had aangedrongen om haar en niet Bart Tommelein – ondertussen federaal staatssecretaris – Vlaams minister te maken, knapten nog meer mensen op haar af.’

Open VLD bevestigt: Tommelein volgt Turtelboom op

Is dit een (on)verwachte keuze?

‘Niet echt. Bij de regeringsvorming in 2014 stond Bart Tommelein al voor het kantoor van zijn partijvoorzitster te wachten om officieel te horen te krijgen dat hij Vlaams minister zou worden. Dat hij even moest wachten, kwam door Annemie Turtelboom, die het gras voor zijn voeten wegmaaide. Tommelein was er niet goed van en mocht bij wijze van troostprijs staatssecretaris worden in de federale regering. Als parlementslid blonk Tommelein altijd meer uit in communicatie dan in inhoud, maar hij is strategisch heel sterk en kan netwerken als geen ander. Als staatssecretaris voor Privacy liet hij zien dat hij ook op inhoudelijk vlak sterker is geworden. Sinds hij in de federale regering zit (en Johan Vande Lanotte niet meer), is ook zijn positie in zijn thuisstad Oostende versterkt. Het is geen toeval dat hij de bevoegdheid over de Noordzee wist binnen te halen.’

Zegt dit iets over Tommeleins positie binnen de Open VLD?

‘Al heel lang geleden heeft Tommelein zijn lot verbonden aan dat van Patrick Dewael. Kort na de start van de eerste paarse regering in 1999 werd hij woordvoerder van toenmalig Vlaams minister-president Dewael. Onlangs nog namen ze als running mates deel aan de verkiezingen voor het partijbestuur van de Open VLD. Het is geen geheim dat Dewael weer veel invloed in de partij heeft sinds Gwendolyn Rutten voorzitster is. Dat hij nu ook de parlementaire onderzoekscommissie over de aanslagen van 22 maart voorzit, doet zijn ster alleen maar meer rijzen. Het oude team ligt dezer dagen duidelijk heel goed in de liberale markt.’

De Vlaamse regering is een vrouw armer en ook de opvolger van Tommelein is geen vrouw.

‘Men doet het graag als toeval af, maar het zijn toch wel erg vaak vrouwen die moeten opstappen als minister. Veel heeft te maken met het feit dat de rangen binnen grote partijen zich minder makkelijk sluiten om vrouwen te beschermen. Natuurlijk was het beter geweest om een vrouw naar de Vlaamse regering te sturen. Er staan ook heel bekwame parlementsleden klaar, zoals Ann Brusseel. Maar zowel de Open VLD als de Vlaamse regering kunnen op dit moment geen enkel risico nemen: ze moeten een sterke communicator met ervaring en een dikke huid de piste in sturen. Met het vertrek van Turtelboom zullen de aanvallen over de Turteltaks namelijk niet stoppen. Integendeel: haar afscheidswoorden geven tegenstanders nog meer munitie.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content