10 dingen die veranderen op 1 januari

De jaarlijkse stroomfactuur voor een gemiddeld gezin in Vlaanderen zal fors stijgen in 2016. Wat er verder nog verandert, leest u hier.

Op 1 januari geeft Luxemburg de voorzittershamer van de ministerraden van de Europese Unie door aan Nederland. De vluchtelingencrisis en de terreurdreiging zullen hoog op de Europese agenda blijven staan tijdens het zes maanden durende voorzitterschap van de paarse regering van premier Mark Rutte.

Sinds het verdrag van Lissabon in 2009 in werking trad, leidt een vaste voorzitter de Europese toppen van staatshoofden en regeringsleiders. In de schaduw van die toppen wordt voor de vele ministerraden en werkgroepen nog steeds beroep gedaan op het roterende voorzitterschap. Om beurt moet elke lidstaat gedurende zes maanden proberen compromissen te smeden tussen lidstaten en met de Europese instellingen.

Vanaf januari komt die taak voor de twaalfde keer aan Nederland toe. Zelden zijn de uitdagingen groter geweest. De terreurdreiging en vluchtelingencrisis stellen Schengen op de proef, het economisch herstel na de eurocrisis is nog steeds fragiel, Oekraïne en Rusland blijven de gemoederen bewegen en met een Brits referendum over het EU-lidmaatschap, mogelijk al in juni, loert een nieuwe crisis om de hoek.

Intussen boeken anti-Europese partijen electorale successen en is de interne samenhang binnen Europa ver zoek. Na Nederland neemt Slovakije, op 1 juli, over.

De jaarlijkse stroomfactuur voor een gemiddeld gezin in Vlaanderen zal van 675,63 euro op 1 januari 2015 stijgen naar 911 euro een jaar later. In maart 2016 wordt dat met de invoering van de zogenaamde Turteltaks zelfs 1.005 euro.

De prijsstijging is het gevolg van een hele reeks prijsverhogingen in de verschillende onderdelen van de stroomfactuur. Zo is er het afschaffen van de gratis elektriciteit op 1 januari, goed voor 80 euro extra op de factuur. Ook de distributietarieven voor elektriciteit gaan omhoog in januari, met 12 euro. Dat is onder meer het gevolg van het wegwerken van de kosten van de distributienetbeheerders uit het verleden die verkeerd werden ingeschat, in het bijzonder door het enorme succes van zonnepanelen.

Voorts stijgt op 1 januari ook de energiekost zelf, voor een gemiddeld gezin met 20 euro. Reden is dat stroomleveranciers verplicht worden om meer groenestroomcertificaten op te kopen.

De Turteltaks – de heffing waarmee de Vlaamse regering de schuldenberg van groenestroomcertificaten wil wegwerken – is met zowat 100 euro een grote “boosdoener” vanaf maart 2016.

Tot slot stijgt op 1 januari het prosumententarief. De bijdrage die eigenaars van zonnepanelen sinds juli moeten betalen om de opgewekte elektriciteit van hun installatie op het net te zetten, gaat 13 euro hoger tot 398 euro.

De aardgasfactuur biedt gelukkig wat soelaas, met een daling van zowat 100 euro naar 1.193,98 euro voor een gemiddeld gezin. Met dank aan het goedkopere aardgas en een lager distributienettarief.

Horecazaken met een omzet uit voeding boven 25.000 euro moeten vanaf 1 januari uitgerust zijn met een witte kassa, officieel: het geregistreerde kassasysteem. De federale regering voerde die regeling kort voor het jaareinde in, omdat de Raad van State de oude regeling had vernietigd. Die regel bepaalde dat zaken die “regelmatig” maaltijden serveren en daar 10 procent van hun omzet uit halen de witte kassa moeten aanschaffen. Om tegemoet te komen aan de kritiek van de Raad van State bepaalde minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) nu dat alle horecazaken met een omzet van minder dan 25.000 euro uit voeding zullen vrijgesteld worden van de witte kassa.

Er geldt wel nog een uitzondering tot 2017 voor horecazaken die onder de oude regeling vrijgesteld waren.

Vanaf 1 januari 2016 start de lastenverschuiving weg van arbeid die groei en jobs moet creëren. De helft van de werknemers zal meteen minstens 44 euro netto extra op zijn loonbriefje vinden en bedrijven zullen minder lasten verschuldigd zijn. Om dat te betalen gaat onder meer een reeks andere taksen en accijnzen omhoog. Pas tegen 2020 zal het hele pakket maatregelen doorgevoerd zijn.

De suikertaks is een van die taksen die het systeem moet helpen financieren. In 2016 moet hij al 50 miljoen euro opbrengen voor de staatskas.

De maatregel om op esthetische chirurgie btw in te voeren, past ook binnen de taxshift. Op dergelijke ingrepen staat voortaan een btw-tarief van 21 procent. Voor therapeutische chirurgie is nog altijd geen btw verschuldigd.

Voor bedrijven bestaat de belangrijkste maatregel erin dat voor de aanwerving van een eerste werknemer een levenslange vrijstelling geldt op de sociale werkgeversbijdragen voor dat personeelslid. De maatregel geldt voor aanwervingen tussen 2016 en eind 2020.

Vanaf 1 januari geldt een btw-tarief van 21 procent op afzonderlijk verkochte digitale dag- en weekbladen, tijdschriften en artikels. Voorheen gold een nultarief zoals bij de levering van papieren kranten en tijdschriften, maar België werd daarvoor op de vingers getikt door de Europese Commissie.

Europese regels bepalen dat lidstaten enkel een lager btw-tarief mogen toepassen voor de leveringen van goederen en diensten die voorkomen op een begrensde lijst. Zo is de verkoop van gedrukte dagbladen, tijdschriften en boeken onderworpen aan een verlaagd btw-tarief van 6 procent. De levering van dag- en weekbladen geniet dan weer een vrijstelling die neerkomt op een nultarief.

Maar België mag dat nultarief dus niet doortrekken naar afzonderlijk verkochte digitale kranten en tijdschriften. Het verlenen van toegang tot online publicaties wordt door Europa beschouwd als een via elektronische weg verrichte dienst. En die is uitgesloten van de toepassing van het verlaagde btw-tarief. Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) besliste zich naar het standpunt van de Commissie te schikken.

Bedrijven die per jaar minder dan 25.000 euro omzet draaien, zijn vanaf 1 januari niet langer verplicht btw-kwartaalaangiften in te dienen. De bovengrens stijgt vanaf 2016 met 10.000 euro. Ruim 28.000 kmo’s zouden van de maatregel kunnen genieten.

Die vrijstelling geldt echter niet voor horeca en de bouw. De regering hoopt zo de administratieve last voor kleine ondernemingen te verminderen.

Vlaanderen neemt op 1 januari het stuur voor de uitgifte van dienstencheques helemaal over van het federale niveau. De Vlaamse regering heeft daarvoor eerder ook al een uitgiftemaatschappij (Sodexo) aangeduid. Dat bedrijf staat de komende twee jaar in voor de uitgifte van de Vlaamse dienstencheques. Volgens Vlaams minister van Economie en Werk Philippe Muyters (N-VA) moeten tegen eind 2017 90 procent van de dienstencheques in Vlaanderen elektronisch zijn, nu is dat nog zo’n 30 procent.

Met de zesde staatshervorming werd de bevoegdheid over de dienstencheques sinds 1 juli 2014 overgeheveld naar de gewesten. Zo’n overdracht gaat natuurlijk gepaard met een resem praktische en juridische uitdagingen. Zo moesten de taken van de RVA overgebracht worden naar de Vlaamse overheid.

Vanaf 1 januari 2016 wordt de controle en sanctionering van werkzoekenden door de VDAB uitgevoerd. De VDAB zal een aantal zaken ook meteen anders aanpakken. Zo is het volgens Vlaams minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) de bedoeling ‘korter op de bal’ te spelen. Er komt ook een centraal aangestuurde controledienst. Dat moet een verschillende behandeling per regio helpen vermijden.

De zesde staatshervorming maakte de gewesten niet langer enkel bevoegd voor de begeleiding van werkzoekenden, maar ook voor de controle en sanctionering. Dat gebeurde voordien federaal. Bedoeling is om een aantal zaken ook meteen bij te sturen. Zo wil men de controle meteen integreren in het bestaande bemiddelingsproces.

‘Zo hebben we geen parallelle circuits en kunnen we korter op de bal spelen tijdens de bemiddeling zelf’, aldus Muyters. ‘De mechanische controle op vaste momenten van RVA verdwijnt en wordt vervangen door een consequente opvolging, op maat van het individu.’

Nog een nieuwigheid is dat de verschillende provinciale diensten verdwijnen. Zij worden vervangen door één centraal aangestuurde controledienst, maar wel met verschillende regionale kantoren.

Het verlaagde btw-tarief van 6 procent voor de renovatie van woningen geldt vanaf 2016 alleen nog voor woningen die ouder zijn dan 10 jaar. Voor werken in woningen van 5 tot 10 jaar, waar de voorbije jaren ook 6 procent gold, moet je voortaan 21 procent btw betalen.

De verhoging van de ouderdomsvereiste voor de renovatie van een woning was opgenomen in het federaal regeerakkoord. Er is wel in een overgangsmaatregel voorzien: ‘verbouwers kunnen nog tot eind 2017 genieten van het verlaagde tarief van 6 procent voor verbouwingswerken aan woningen die nog geen 10 jaar oud zijn en waarvoor al een contract werd afgesloten vóór 1 januari 2016’, leggen de kmo-federatie Bouwunie en de Vlaamse architectenorganisatie NAV uit.

De Europese bankenunie krijgt op 1 januari een nieuw hoofdstuk. Dan wordt het eengemaakt resolutiefonds (SRF) voor de afwikkeling van probleembanken operationeel. Het moet ervoor zorgen dat overheden niet langer miljarden euro’s belastinggeld in falende banken hoeven te pompen.

De financiële crisis en de schuldencrisis motiveerden de landen van de eurozone in 2012 om een bankenunie in het leven te roepen. Het eengemaakt toezicht op de financiële sector, uitgeoefend door de Europese Centrale Bank, is de eerste pijler.

Op 1 januari ziet de tweede pijler het levenslicht. Dan treedt het eengemaakt afwikkelingsmechanisme (SSM) in werking. Dat schetst het scenario waarbij banken die dreigen om te vallen op een ordentelijke manier failliet kunnen gaan of geherstructureerd kunnen worden. De aandeelhouders en de schuldeisers zullen als eersten worden aangesproken om voor de nodige financiering te zorgen.

Indien nodig zal ook een beroep gedaan kunnen worden op het resolutiefonds. Dat wordt gevuld met bijdragen van de banken zelf en zal, wanneer het helemaal volgestort is, een slagkracht van maximaal 55 miljard euro hebben. Nu voldoende Europese lidstaten het akkoord over de oprichting van het fonds hebben geratificeerd, kan zowel het fonds als het afwikkelingsmechanisme op 1 januari van start gaan.

Het fonds zal over een periode van acht jaar opgebouwd worden. De bijdragen komen uit de nationale resolutiefondsen die de banken op lidstaatniveau moeten financieren. (Belga/AVE)