Beeld van de stilte

Kan je stilte in fotografie weergeven? Friederike von Rauch gaat de uitdaging aan.

Kan je stilte in fotografie weergeven? Het is geen realiteit en dus niet waarneembaar. Indien de fotograaf die uitdaging toch wil aangaan zal hij/zij middelen moeten zoeken om de opgave in beeld om te zetten.
Het werk van de Berlijnse fotografe Friederike von Rauch (1957) kenden we al van een project “Sites” dat ze 2007 uitvoerde in opdracht van ondermeer DeBuren. Ze fotografeerde op verscheidene Europese locaties, in zachte kleuren, gebouwen en industriële landschappen die al duidelijk een stiltegevoel opriepen.

In haar huidige expositie “Sleeping Beauties” zoekt ze nog meer expliciet om die stilte weer te geven. Ze koos voor dit project de beslotenheid van musea in België, Duitsland en Italië. Met hun actieve medewerking.kon ze, na de sluitingsuren, in alle rust werken aan een oeuvre dat nog implicieter met stilte te maken heeft.

Eigen aan haar stijl koos ze voor lege ruimten die details van de architectuur relevant maken. Een deel van een muur, een deur, tekenen van slijtage, sporen van menselijke ingrepen, het vergaan van kleur op een muur. Maar het zijn geen wonden maar verschijnselen van ouderdom. Bewust kiest von Reauch voor zulke details die op een ontroerende manier “stilte” evoceren bij de toeschouwer.

Het is niet zomaar zoeken naar stille momenten maar die stilte dringt ook door bij de toeschouwer. Die wordt haast gedwongen om elk beeld te benaderen en te ondergaan als een Zen adept. Hij wordt in de foto ingezogen, de buitenwereld wordt afgesloten en de volledige concentratie spitst zich op het beeld toe. Dat genereert rust en meditatie.

De eerste foto waarmee de bezoeker geconfronteerd wordt is mysterieus en verwarrend. Een schilderij dat men kan herkennen als een van Titiaan maar bedekt met onregelmatig aangebrachte witte vlakken. Bij nader toezien blijkt het deel uit te maken van een restauratieproces waarbij, op het schilderoppervlak, dunne papierstroken worden aangebracht die moeten beletten dat verfschilfers loskomen van de drager. Die grote foto is een enigmatische inleiding tot de tentoonstelling. Ze roept vragen op, tot men die kan kaderen na het zien van de andere werken. Die restauratie is een fragment van een museumactiviteit die, na de sluitingsuren, uitrust en waar dan de stilte domineert.

Von Rauchs’ foto’s zijn uitermate esthetisch waarbij onderwerpkeuze, uitsnit en kleurbehandeling op een perfecte manier convergeren tot de ongrijpbare stilte.

Ludo Bekkers

Tentoonstelling “Sleeping Beauties”, foto’s van Friederike von Rauch; Antwerpen, Fifty One Gallery nog tot 26 januari 2013.