Wie biedt meer? De miljoenendans achter de schermen van de Formule 1

Formule 1 heeft almaar meer te maken met zakendoen dan met autosport. Over de uitslag van de Grote Prijzen bestaat nog maar zelden twijfel, over de financiële winst- en verlieskansen van de teams en hun sponsors des te meer. Ook nu weer.

Slaapverwekkend schouwspel

2013 was niet het spannendste jaar in de geschiedenis van de Formule 1. Nog voor Bernie Ecclestone en zijn gevolg eind augustus in Francorchamps arriveerden, stond al vast dat Red Bull en Sebastian Vettel voor de vierde keer op rij wereldkampioen zouden worden. Formule 1 is meer dan ooit een slaapverwekkend schouwspel geworden, de blonde Germaan vertrekt steevast als eerste en rijdt anderhalf uur later ook als eerste door de finish – met driekwart minuut voorsprong, of nog meer. Vliegt er onderweg eentje uit de bocht tegen 200 km/u, dan nog is dat geen reden om je middagdutje te onderbreken. Sinds de dood van Ayrton Senna in 1994 zijn zowel de bolides als de circuits veel veiliger geworden. Voor die tijd loerde de dood om elke bocht, maar dat is gelukkig voltooid verleden tijd. Of toch niet, want waarover moeten de fans zich nu opwinden? Over een bandenwissel die een paar tienden van een seconde te lang duurt, of over een Pirelli-band die aan flarden vliegt op het rechte stuk net terwijl de piloot via de boordradio een babbeltje slaat met zijn ingenieur in de pitlane die de race volgt via zijn laptop? De piloten zijn aan elkaar gewaagd, afgetrainde topsporters met sterke nekspieren en stalen zenuwen. Want één fractie onoplettendheid en ze vliegen van de baan, één verspreking en hun positie binnen het team staat ter discussie.

Halfweg het seizoen bestond er enkel nog onzekerheid over het aantal snelste rondes dat Sebastian Vettel in 2013 zou rijden – als ultieme vernedering van zijn achtervolgers. Want de tijd dat Formule 1-piloten als gentlemen door het leven gingen, ook die is voltooid verleden tijd. Of ben je de venijnige uithaal van de blonde Germaan aan het adres van zijn teammaat Mark Webber al vergeten, toen die niet snel genoeg plaats maakte voor de aanstormende wereldkampioen in zijn Red Bull RB9?

Voor Dietrich Mateschitz is Formule 1 een marketingtool als een andere

Draag ik de Formule 1 een slecht hart toe? Absoluut niet. Ik begrijp alleen niet hoe Bernie Ecclestone er jaar na jaar in slaagt om alle Grote Prijzen live én in prime time op de buis te krijgen, van Afghanistan tot Zwitserland. Daar komt volgend jaar verandering in verneem ik, want de commerciële zender Vier houdt rechtstreekse verslaggeving van Formule 1 vanaf 2014 voor bekeken. Wegens te lage kijkcijfers en dus te weinig reclame-inkomsten in 2013.

Volgen andere zenders het voorbeeld van Vier, dan zou dat ook het einde kunnen betekenen van de zegereeks van Sebastian Vettel. Want dan steekt Dietrich Mateschitz niet langer zijn geld in de Formule 1. De rijkste Oostenrijker – rijker dan de familie Porsche en Piëch dus – is voor de helft eigenaar van het immens populaire pepdrankje Red Bull. Voor hem is de Formule 1 een marketingtool als een andere. Weegt de investering niet meer op tegen de return, dan investeert hij morgen in een sporttak die wel wereldwijde begeestering opwekt.

De 69-jarige jonggezel – zoon van een schoolmeester en schoolmeesteres uit Stiermarken – studeerde marketing in Wenen en werkte lange tijd voor Unilever. Midden de jaren tachtig ging hij voor eigen rekening werken en verwierf een licentie op het Thaise drankje Krating Daeng – Red Bull dus – dat hij bij gelegenheid van de Grote Prijs van Monaco van 1987 aan de wereld presenteerde. Ondertussen verkoopt Red Bull wereldwijd zo’n 5,4 miljard blikjes per jaar en is Dietrich Mateschitz eigenaar van twee Formule 1-teams: Red Bull is ontstaan uit Jaguar Racing dat hij kocht van Ford-in-geldnood, Toro Rosso is een relikwie van het ter ziele gegaan Minardi-team.

Het recept achter het succes van Red Bull is algemeen gekend: 20 gram suiker, 1000 mg glucuronolaction, B-complex vitamines, 80 mg cafeïne en een geut pantotheenzuur, beter bekend als vitamine B5. Een blikje Red Bull bevat ook taurine, dat uit de testikels van stieren wordt gewonnen. Maar in het geval van Red Bull gaat het om industrieel aangemaakte taurine – wegens een tekort aan stieren.

Eigen volk eerst

De Formule 1 is voor Dietrich Mateschitz een marketingtool voor zijn suikerdrankjes, maar ook een rijke bron van inkomsten. De sponsors staan immers in de rij, maar wie een graantje wil meepikken van het mega-succes van Red Bull moet daarvoor een smak geld betalen. Met dat geld koopt hij gewoon de beste specialisten op alle niveaus, van ingenieurs over piloten tot managers. Ten koste van de andere teams natuurlijk. Die moeten lijdzaam toezien hoe Red Bull en Mateschitz almaar meer geld én macht vergaren, en in feite encortournable zijn geworden. Zo kan Red Bull het zich permitteren om de naam van zijn motorenleverancier Renault quasi te verzwijgen, en als in 2014 opnieuw een Grote Prijs van Oostenrijk wordt gereden, dan is dat op uitdrukkelijke vraag van Mateschitz en dan gebeurt dat op het Red Bull-circuit in Stiermarken dat sinds 2011 zijn eigendom is. Met instemming van en in scene gezet door Bernie Ecclestone, partner in crime.

De dagelijkse leiding van de autosportactiviteiten van Red Bull berust in handen van dr. Helmut Marko (70), een voormalige maar weinig succesvolle F 1-piloot én ook al afkomstig uit Stiermarken. De grote baas komt sowieso zelden in beeld, hij volgt de Grote Prijzen vanop afstand en vanuit een luie zetel – in goed gezelschap, veronderstel ik. Een blik achter de schermen is niemand gegund, aan interviews verspilt hij geen tijd. Dat hij een tienerzoon heeft, is een van de best bewaarde geheimen in de Alpenrepubliek. Hoe de jongen eruitziet? Niemand die het weet of durft te zeggen.

Met een propere lei

Hoelang de suprematie van Red Bull nog aanhoudt? En of Ferrari, Mercedes-Benz of McLaren erin slagen om een vuist te maken? Voor de andere, kleinere teams is sowieso slechts een figurantenrol weggelegd. Feit is dat in 2014 de kaarten opnieuw worden geschud en dat de gulzige achtcilindermotoren moeten plaatsmaken voor nieuwe 1.6 liter zescilinder turbomotoren met twee elektrische motoren die extra energie leveren. Het bestaande KERS-systeem (Kinetic Energy Recovery System) dat tijdens het remmen de vrijgekomen energie in een batterij opslaat en later teruggeeft tijdens het accelereren, wordt aangevuld met een systeem dat zijn energie haalt uit de hitte van de uitlaatgassen. De twee systemen samen heten ERS en leveren 10 keer meer energie dan de huidige KERS. Bovendien mogen de bolides nog maar 100 liter benzine aan boord hebben en wordt het toerental van de motor beperkt tot 15.000 per minuut. Door de nieuwe motor verandert de globale architectuur van de auto: aerodynamica, ophanging, versnellingsbak, plaatsing van de onderdelen, gewichtsverdeling… alle elementen moeten opnieuw worden bekeken. Bij Ferrari, Mercedes en Renault wordt de laatste hand gelegd aan de nieuwe 1.6 liter zescilinderturbomotoren. Niemand weet nu wie straks met de krachtigste én zuinigste motor naar buiten komt, de kans bestaat dus dat Red Bull in 2014 niet meer zo superieur zal zijn – ondanks de vele miljoenen van teameigenaar Mateschitz.

Wie brengt de meeste miljoenen mee

Naast nieuwe motoren krijgen de meeste teams ook nieuwe piloten. Enkel bij Mercedes blijft iedereen aan boord. Ferrari heeft Felipe Massa bedankt voor bewezen diensten en hoopt nu dat ice-man Kimi Raikkonen voor de lang verhoopte wereldtitel kan zorgen. Want de warmbloedige Fernando Alonso is daar de voorbije jaren niet in geslaagd. McLaren heeft geen toptransfer kunnen afsluiten en zakt wellicht verder weg. Dat geldt ook voor Lotus dat dit jaar mooie resultaten liet optekenen maar dat niettemin regelrecht op een faillissement afstevent. Wie het zitje van Raikkonen wil inpikken, moet minstens 30 à 40 miljoen dollar meebrengen. Ook de privéteams Sauber en Williams kijken reikhalzend uit naar piloten met een kapitaalkrachtige sponsor in hun zog. Dat is het geval voor Filipe Massa, Sergio Perez en Pastor Maldonado, niet toevallig Zuid-Amerikanen met het statuut van halfgod in hun arme thuislanden. Voor een antwoord op de vraag wie waar volgend jaar rijdt, is het dus nog even wachten. Wachten op de meest biedende.