Terugloop Chinese economie berokkent Europese automerken grote kopzorgen

De aanhoudende koersval van de aandelen op de Chinese beurzen neemt stilaan dramatische afmetingen aan en remt er de autoverkoop af. Slaagt de communistische regering er niet in het tij te keren, gaan de Europese constructeurs moeilijke tijden tegemoet.

Volgens het Amerikaanse ratingbureau Moody’s zaten de tien rijkste automerken eind vorig jaar op een berg geld van ruim 171 miljard. De plaatsen een tot drie worden ingenomen door Volkswagen (25,7 miljard), Toyota (25,4) en Fiat-Chrysler (23,4). Tot daar het goede nieuws.

Dramatische koersval op Chinese beurzen

Op de hoofdkantoren van de constructeurs heerst immers allerminst vreugdestemming. Dat heeft alles vandoen met de dramatische koersval op de Chinese beurzen en de terugloop van de autoverkoop aldaar. Die volgt op de implosie van de verkoop in Rusland (- 30 %) in 2014; begin dit jaar leidde dat tot het stilleggen of sluiten van meerdere fabrieken.

Door die ongunstige ontwikkelingen loopt de doorbraak van de Franse merken Citroën, Peugeot en Renault op de Chinese markt nu vertraging op. Voor de Duitse merken zijn de gevolgen veel zwaarder. Steeg de omzet van Volkswagen er de voorbije jaren gemiddeld met meer dan 10 procent en bedroeg de operatieve winst er bijna 20 procent, dan rekent de VW-directie in Wolfsburg voor dit jaar met een terugloop van de winst met 1 à 2 miljard. Afgemeten aan de cashvoorraad van bijna 26 miljard betekent dat niet meteen een majeur probleem voor VW-topman Martin Winterkorn, maar hij moet wel actie ondernemen. De Chinese markt is immers goed voor 60 procent van de winst van zijn concern. Naar verluidt legt hij de laatste hand aan een ingrijpend besparingsprogramma én een nieuw organigram voor de autogroep. Onenigheid hierover met VW-patriarch Ferdinand Piëch leidde eind april tot diens vertrek als voorzitter van de raad van toezicht wat negatief afstraalde op het imago van het bedrijf en voor onzekerheid zorgt bij de beleggers. Blijkbaar is men bij Volkswagen nog altijd op zoek naar een vervanger die de beide kampen moet verzoenen. Een concern besturen van de omvang van de Volkswagen-groep met een uitermate kritische pottenkijker als Piëch op de uitkijk is geen cadeau, temeer omdat die in zijn eentje meer dan 10 procent van de aandelen bezit. In de wandelgangen circuleert nu de naam van Wolfgang Reitzle (66), een uitermate succesvolle topmanager die ervaring in de autowereld opdeed bij BMW en Fords dochterbedrijf PAG (Aston Martin, Jaguar, Land Rover en Volvo). Naar verluidt geniet hij het vertrouwen van de families Porsche én Piëch, die samen meer dan de helft van de VW-aandelen bezitten.

Voor BMW en Mercedes lijken de gevolgen vooralsnog minder erg, omdat die in het topsegment van de markt opereren en in China een beduidend kleiner marktaandeel bezitten. Wie niet veel heeft, kan niet veel verliezen.

Rijzende ster van Mercedes-topman Dieter Zetsche

Voor Mercedes-topman Dieter Zetsche een geluk bij een ongeluk. Die volgde in 2006 de megalomane Jürgen Schrempp op aan het hoofd van een afgeslankt Daimler AG dat net zijn Amerikaans dochterbedrijf Chrysler had afgestoten in een poging uit de rode cijfers te komen.

De nummer één onder de premiummerken werd voorbijgestoken door BMW en Audi en was op achtervolgen aangewezen, wat niet vanzelfsprekend was voor het oudste automerk ter wereld. Eindelijk, na bijna tien jaar hard labeur, schittert de Mercedes-ster als weleer. Nog prijkt Mercedes op plaats drie, na BMW en Audi maar het goede nieuws is dat de omzet het voorbije kwartaal steeg met 19 procent en de operationele winst met 11 procent.

Dieter Zetsche is er – tegen alle verwachtingen in – wonderwel in geslaagd het tij te keren. Daardoor staat zijn positie niet langer ter discussie en wordt zijn contract binnenkort verlengd tot 2019. Ik ben benieuwd welke initiatieven hij gaat nemen om de ongunstige evolutie op de Chinese markt te counteren. Die blijft immers tot nader bericht de grootste en meest winstgevende automarkt ter wereld. Mercedes wil, moet en zal daarom alles in het werk stellen om er zijn positie uit te bouwen – met nieuwe concepten én desnoods, met nieuwe mensen aan het roer.

Ondertussen zitten Audi en BMW niet stil. Beide premiummerken gaan twee onderzoeks- en ontwikkelingscentra bouwen in respectievelijk Ingolstadt en München. Het gaat hierbij om projecten die in de miljarden lopen en nieuwe tewerkstelling creëren voor hoogopgeleiden. Bij BMW is er sprake van 15.000 nieuwe jobs. Die investeringen zijn noodzakelijk om aan de top in de autowereld te kunnen blijven in het licht van de explosieve ontwikkeling van nieuwe technologische toepassingen. Zo is bijvoorbeeld de accutechnologie stevig in handen van Zuid-Koreaanse en Chinese bedrijven en overwegen Apple en Google om hun actieterrein uit te breiden richting geautomatiseerd rijden en alles wat daarmee samenhangt op het vlak van assistentie- en connectiviteitssystemen. Vooralsnog betrekken de gevestigde automerken dit soort van specifieke onderdelen bij gespecialiseerde toeleveranciers maar het is niet langer ondenkbaar – gezien de ambitie én financiële mogelijkheden van Apple en Google – dat die de rollen omkeren en zelf de lead nemen. Het is met andere woorden niet langer ondenkbaar dat de autobouwers van nu over afzienbare tijd toeleveranciers worden van Apple en Google die met hun elektrisch aangedreven en autonoom rijdende mobielen just in time hebben geanticipeerd op de mobiliteitsbehoeften van een wereld in volle evolutie.

Fiat, van kwaad naar erger

Of ook de Italiaanse autobouwer Fiat te lijden heeft onder de terugloop van de autoverkoop in China? Fiat-topman Sergio Marcheonne heeft momenteel andere katten te geselen. Aan de ene kant bereidt hij de beursintroductie voor van Ferrari die voorzien is voor oktober. Op Wall Street worden de laatste voorbereidingen getroffen en de zege van Sebastian Vettel afgelopen zondag op de Hungaroring in Boedapest zal de prijs van de Ferrari-aandelen wellicht de hoogte injagen. De Fiat-topman hoopt dat de verkoop van 10 procent van de Ferrari-aandelen het moederbedrijf minstens 1 miljard zal opleveren. Geld dat hij hoogdringend nodig heeft om de aangekondigde nieuwe modellen van Alfa Romeo te kunnen financieren.

Maandag 27 juli was overigens een gitzwarte dag voor Fiat-Chrysler. De Amerikaanse National Highway Traffic Safety Administration heeft de Italiaanse autoconstructeur veroordeeld tot het betalen van een boete van 105 miljoen dollar én het terugkopen van zo’n 500.000 Chrysler Aspen, Dodge Durango en Dodge Dakota omdat die een potentieel gevaar op de weg vormen. Die verplichte terugkoopactie is uniek in de geschiedenis van de automobiel en zal Fiat-Chrysler vele miljarden kosten, alsook een immens imagoverlies. Daarnaast moet bij enkele honderdduizenden RAM-pickups hoogdringend een herstelling van een veiligheidsvoorziening worden uitgevoerd. Alsof dat alles nog niet volstaat, bestaat de kans dat de benzinetank van meer dan 1 miljoen exemplaren van de Grand Cherokee een potentieel brandgevaar inhoudt.

De bevoegde diensten in de VS hebben immers een oorzakelijk verband vastgesteld tussen de positionering van de benzinetank en 75 verkeersongevallen met dodelijke afloop. Komt het in deze tot een veroordeling – en die kans is reëel – kan dat het begin van het einde inluiden van Fiat-Chrysler. Nog is niet zover, maar de Italiaanse autogroep nadert nu wel erg dicht de rand van de afgrond. Fiat-topman Marcheonne heeft nog niet gereageerd op het slechte nieuws van de laatste dagen en het is nog maar de vraag of hij die tegenslagen kan overleven.