Porsche wordt Volkswagen, maar geen wagen voor het volk

VW-imperium telt nu 10 automerken

De strijd is gestreden. Op 1 augustus koopt Volkswagen de resterende 50,1 procent van de Porsche Holding SE en het wordt dan voor de volle honderd procent eigenaar van de Duitse sportwagenfabrikant. Drie jaar geleden zag het er nog naar uit dat Porsche de meerderheid van de VW-aandelen zou verwerven, maar dat feest ging uiteindelijk niet door. Door toedoen van Ferdinand Piëch, de almachtige voorzitter van de raad van toezicht van Volkswagen én grootaandeelhouder van de Porsche Holding SE.

Wendelin Wiedeking gold vele jaren als hét wonderkind van de Duitse automobielbranche. De flamboyante technocraat was er inderdaad in geslaagd om van het zwaar verlieslatende Porsche opnieuw een winstgevende onderneming te maken. Begin van de jaren negentig had hij van de families Porsche en Piëch carte blanche gekregen om het familiebedrijf van de ondergang te redden. Door de aanhoudende machtsspelletjes tussen de twee clans was het roemrijke automerk immers aan de rand van de afgrond aanbeland. Wendelin Wiedeking stond voor een aartsmoeilijke opdracht, maar hij ging de uitdaging aan. Snel en autoritair voerde hij de ene herstructurering na de andere door, waardoor enkele duizenden jobs verloren gingen. De overgebleven bandwerkers stemden bovendien in om langer te werken voor minder geld. Dat gebeurde met instemming van de vakbond IG Metall. Na amper drie jaar had de controversiële manager van Porsche opnieuw een winstgevend bedrijf gemaakt. En nog eens tien jaar later was de Duitse sportwagenfabrikant uitgegroeid tot de meest winstgevende autoconstructeur ter wereld, met een omzetrendement van 17 procent.

David tegen Goliath

Het fortuin van de families Porsche en Piëch dikte jaar na jaar aan, maar ook Wendelin Wiedeking pikte een graantje mee. In ruil voor een vet salaris had hij immers bedongen dat hem 0,9 procent van de winst toekwam. Een riskante maar geniale zet die hem in 2009 een inkomen van 100 miljoen euro opleverde. Hij was daarmee de best betaalde automanager ter wereld.

Maar Wendelin Wiedeking wilde meer. Hij wilde via Porsche de grote baas van Volkswagen worden. Vanaf 2005 gaf hij opdracht om – in het geheim – VW-aandelen te kopen, onder het voorwendsel VW te willen beschermen tegen een vijandige overname. In 2008 barste de bom toen bleek dat de Porsche Automobil Holding SE 74,1 procent van de VW-aandelen controleerde. Even leek het erop dat David de strijd tegen Goliath had gewonnen. Maar dat was zonder Ferdinand Piëch gerekend. Als kleinzoon van Ferdinand Porsche was hij een van de grote aandeelhouders van de familieholding, wat maakte dat hij alle baat had bij de steile opgang van de sportwagenfabrikant en verklaart waarom hij Wiedeking lange tijd de hand boven het hoofd hield. Tot die te machtig werd. Want Piëch was ook voorzitter van de raad van toezicht van Volkswagen en zag zijn positie bedreigd door de machtsgeile Wendelin Wiedeking. Toen ook nog uitlekte dat Porsche zich te diep in de schulden had gestoken om de VW-aandelen te kunnen kopen, toen was diens lot bezegeld. Maar ook de toekomst van Porsche was zwaar gehypothekeerd, door een schuldenlast van 11,4 miljard euro. Om nog te zwijgen van de vele schadeclaims van voornamelijk Amerikaanse beleggers die de Porsche-directie betichtten van beursmanipulatie.

Goliath redt David

Ferdinand Piëch zag het familiefortuin bedreigd; in zijn hoedanigheid van voorzitter van de raad van toezicht gaf hij aan Volkswagen AG de opdracht om 49,9 procent van de aandelen van Porsche AG te kopen – kostprijs 3,9 miljard euro. De schuldeisers reageerden opgelucht, de druk was van de ketel.

We zijn ondertussen drie jaar verder en op 1 augustus koopt Volkswagen AG de resterende 50,1 procent van de aandelen – kostprijs 4,46 miljard euro. In ruil voor 8,36 miljard wordt Porsche daarmee het tiende automerk van Volkswagen – naast Audi, Bentley, Bugatti, MAN, Lamborghini, Seat, Scania, Skoda en VW.

Zal Porsche zijn eigenheid kunnen bewaren?

Het kroonjuweel van de families Porsches en Piëch is dus gered, maar geldt dat ook voor de eigenheid van het merk? Zolang Ferdinand Piëch (75) de lijnen uitzet en hij het laatste woord heeft binnen Volkswagen wordt niet geraakt aan de positie van Porsche, daar is iedereen het over eens. Niemand durft het immers aan om de voorzitter tegen te spreken, maar zelfs een almachtige voorzitter is geen eeuwig leven beschoren. En dus dringt de vraag zich op wat er op termijn gaat gebeuren? Temeer, omdat de meeste topmanagers van het concern zestig jaar of ouder zijn. Over zeer afzienbare tijd moet bijna het voltallige directieteam worden vervangen, maar het is vandaag allerminst duidelijk wie de fakkel zal overnemen. Van een multinational die nummer één in de autowereld wil worden, verwacht men meer openheid.

Blijft de vraag of Porsche zijn eigenheid zal kunnen bewaren? De Volkswagen-directie laat weten dat Porsche binnen de VW-groep verantwoordelijk wordt voor de ontwikkeling van nieuwe sportwagens en sportieve limousines. Dat is goed nieuws voor Porsche maar slecht nieuws voor Audi, dat een ijzersterke reputatie heeft opgebouwd als technologiedrager van de groep. Audi is goed op weg om de nummer één onder de Duitse premiummerken te worden en ziet in de beslissing van Piëch & Co. een misachting van het gepresteerde werk.

Om nummer één in de autowereld te kunnen worden, moeten de VW-merken meer auto’s verkopen. Dat geldt ook voor Porsche. Dat kan door het modellenaanbod uit te breiden, maar dat gaat in het geval van Porsche ten koste van de exclusief karakter van het merk. Dit najaar verschijnt alvast een nieuwe compacte SUV, een maatje kleiner en een paar tienduizenden euro’s goedkoper dan de populaire Cayenne. Van de vierdeurs limousine Panamera komt er allicht een tweedeurs coupé en er is een supersportwagen met hybride-aandrijving in de maak. Aan de status van de 911 binnen het gamma wordt niet geraakt, wat maakt dat de echte Porsche-fans op beide oren kunnen slapen. Ook al is Porsche een Volkswagen geworden, een wagen voor het gewone volk is hij niet.

Urbain Vandormael