Het oog wil ook wat of de kracht van emotioneel design

Tot honderdduizend bezoekers per dag, daarmee klopt de 65e editie van het Autosalon van Frankfurt alle records. De meeste aandacht gaat uit naar de zogenaamde conceptcars die een voorafbeelding zijn van de auto’s van morgen.

159 wereld- en Europese premières zijn in Frankfurt te bewonderen, de IAA (Internationale Auto Ausstellung) doet daarmee zijn renommee van ‘grootste autoshow ter wereld’ alle eer aan. Terwijl de meeste exposanten focussen op het fenomeen elektromobiliteit gaat de aandacht van de meeste bezoekers uit naar de zogenaamde conceptcars. Die vormen een voorafbeelding van toekomstige modellen of van de nieuwe designlijn van de merken.

Chris Bangle liet zich niet onder druk zetten en bleef zijn lijn trouw

De tijd van een langwerpige doos op vier wielen is voorbij, geen enkele constructeur kan het zich nog permitteren om geen aandacht te besteden aan design. Een merk als Mercedes-Benz was en is nog altijd een toonbeeld van innovatieve technologie, maar het heeft de voorbije jaren tienduizenden trouwe klanten zien vertrekken naar BMW. Die wilden zich niet langer vereenzelvigen met het oubollige imago van Mercedes-Benz en vielen en masse voor de charmes van BMW dat zijn Amerikaanse hoofddesigner Chris Bangle de vrije hand liet bij het tekenen van nieuwe modellen. Zijn gedurfde ontwerpen straalden een nooit geziene agressiviteit uit en baarden opzien in Beieren, en ver daarbuiten. De eigenzinnige Amerikaan kreeg bakken kritiek over zich heen van het overwegend behoudsgezind cliënteel in het premiumsegment, maar hij liet zich niet onder druk zetten en bleef zijn lijn trouw. Het is verwonderlijk dat de BMW-directie liet begaan; tot en met de hoofdredacteur van het gezaghebbende vakblad Auto, Motor und Sport eiste in striemende woorden het ontslag van de bevlogen Chris Bangle. Maar zijn bazen in München gaven geen krimp en zorgden voor rugdekking. Ook wanneer hun hoofddesigner frontaal in de aanval ging tegen ingenieurs en productiemanagers, om ongeschreven wetten in de wagenbouw te overtreden of onbetreden paden te verkennen. Zijn moedige en langdurige strijd voor vernieuwend design werd voor enkele jaren beloond met plaats één voor BMW, voorbij aan het behoudsgezinde Mercedes-Benz.

Concurrent Audi anticipeerde en gaf op zijn beurt carte blanche aan de Italiaanse designer Walter de Silva, de geestelijke vader van de Alfa Romeo 156 die in 1998 werd gekozen tot Auto van het Jaar. De Italiaanse grootmeester is de bescheidenheid in persoon, met een voorliefde voor strakke, eenvoudige lijnen die minder polariseren. Wat maakt dat hij veel minder weerstand moest overwinnen om zijn visie ingang te doen vinden. Waar Chris Bangle méér dan tien jaar heeft moeten strijden om het gelijk aan zijn kant te krijgen, klaarde Walter de Silva die klus in pakweg vijf jaar. Intussen heeft ook Audi concurrent Mercedes-Benz achter zich gelaten. Of Audi er zal in slagen om BMW te remonteren, daar bestaat twijfel over. Omdat de Audi-lijn van de Silva te weinig emoties losmaakt en snel gaat vervelen. Tenminste, dat is de conclusie van een enquête eerder dit jaar van het Duitse magazine Auto, Motor und Sport bij zijn lezers.

Ondertussen is ook bij Mercedes-Benz een belletje gaan rinkelen en heeft men Gordon Wagener gepromoveerd tot chief designer. De rijzige Duitser met Amerikaans klinkende naam is de jongste van alle hoofddesigners, een lefgozer van het zuiverste soort. Op vraag van grote baas Dieter Zetsche moest hij voor een frisse wind zorgen bij het oudste Duitse automerk, maar die mondde uit in een regelrechte orkaan die alles en iedereen overhoop haalde. Wie niet sterk genoeg of onvoldoende beschut was, werd gewoon weggeblazen. Met de nieuwe A-klasse gaf hij zijn naamkaartje af. Een storm van kritiek brak los boven Stuttgart, er was sprake van een complete stijlbreuk met het verleden. Precies dat klonk Gordon Wagener als muziek in de oren.

Eén jaar is voorbij en de verguisde nieuwe A-klasse verkoopt als warme broodjes. Er zijn ondertussen ook al twee afgeleide modellen op de markt en alles wijst erop dat die het succes van de A-klasse nog versterken. Met één model en in één jaar tijd is Gordon Wagener erin geslaagd om de gemiddelde leeftijd van de Mercedes-Benz-rijder met minstens tien jaar te verlagen. Dat is tenminste de perceptie bij de man in de straat. Voor het eerst sinds lang zien we dat Audi- en BMW-rijders de overstap maken naar Mercedes-Benz… omwille van het opwindende karakter van de nieuwe MB-modellen, is te horen. Christophe Vloebergh (press officer Mercedes-Benz België): “De kentering is ingezet met de CLS die een trendbreuk met het verleden inleidde. Mercedes-Benz wil vernieuwen, wil verjongen en het slaagt daar wonderwel in. Kijk naar onze verkoopresultaten en je zal zien dat Mercedes-Benz opnieuw in de lift zit. De nieuwe klanten zijn vooral jonge klanten, en dat stemt ons zeer hoopvol voor de toekomst.”

Meegaan met de tijd

Volvo – in 2010 door Ford verkocht aan het Chinese Geely – is in hetzelfde bedje ziek als Mercedes-Benz. De Zweedse autobouwer heeft te lang op zijn lauweren gerust, heeft te lang uit hetzelfde vaatje getapt. Nieuwe bezems keren goed en dat geldt ook in het geval van Volvo. De Geely-directie wil van Volvo een concurrent maken van de Duitse premiummerken en zet daarom in op Scandinavisch design. Alain Visser (senior vice president): “Design wordt een van de pijlers waarop Volvo aan een nieuwe toekomst bouwt. Wij presenteren in Frankfurt een concept coupé die aangeeft welke richting Volvo uit wil. Scandinavisch design is zinnelijk én tijdloos.”

Op de stand van Renault zijn alle ogen gericht op de Initiale, een voorafbeelding van de nieuwe Espace. Die creëerde in de jaren tachtig het begrip monovolume en stond meer dan vijfentwintig jaar symbool voor functionaliteit en rechtlijnigheid. Zijn opvolger oogt totaal anders. Laurens Van den Acker (senior vice president Renault) over die gedaantewisseling: “De wereld verandert, de mensen veranderen, de mensen willen nu alles. Met de Initiale spelen wij in op die veranderende tijdsgeest. De Initiale biedt nog altijd veel functionaliteit en veel plaatsruimte maar ook moderniteit en innovatieve technologie. Bovendien ziet hij er nog goed uit ook, hij is nu meer een crossover dan een monovolume. Ook bij andere merken zien we die evolutie.”

Het woord is nu aan de klant. In een afkalvende markt zijn alle middelen goed om de verkoop te stimuleren. De meeste merken focussen op elektromobiliteit maar in afwachting dat de elektrische auto echt doorbreekt, proberen zij de consument te verleiden met emotioneel design. Een begrip dat vele ladingen dekt, zo blijkt. Over vijf jaar weten we meer en zal duidelijk zijn welk merk u en mij het sterkst heeft weten te imponeren én overtuigen.