Urbain Vandormael

Fiat-baas Sergio Marchionne koopt tijd

Urbain Vandormael Expert autosector. Schrijft op Knack.be wekelijks over nieuwigheden in autoland.

Veertig nieuwe modellen van nu tot en met 2016 én een terugkeer naar de eigenheid van de verschillende merken. Ziedaar het wonderrecept waarmee Fiat-baas Sergio Marchionne de Italiaanse autobouwer terug op de kaart wil zetten. Het is het zoveelste plan van de omstreden ex-bankier die autobouwer werd. Hopelijk wordt het ditmaal uitgevoerd.

Sergio Marchionne is een fenomeen. Zestig jaar geleden werd hij geboren in het Italiaanse Chieti (Abruzzen) als zoon van een politieman. Op zijn veertiende verhuisde hij met zijn ouders naar het Canadese Toronto, wat zijn perfecte kennis van de Engelse taal en dubbele nationaliteit verklaart. In zijn nieuw thuisland studeerde hij aan meerdere universiteiten, wat hem evenveel diploma’s en academische titels opleverde. Headhunters stonden in de rij met lucratieve jobaanbiedingen, uiteindelijk koos hij voor de bankwereld. Die betaalde toen al de hoogste lonen en bood de beste doorgroeimogelijkheden. De jonge Marchionne maakte snel carrière en blonk uit door durf en moed, wat in de jaren tachtig niet vanzelfsprekend was voor een nieuwkomer in de gesloten wereld van de haute finance.

Kan Marchionne Fiat een tweede keer van de ondergang redden?
In 2004 veranderde hij het geweer van schouder en ging in op een aanbod van de Italiaanse ondernemersfamilie Agnelli. Die zag in de rebelse financiële expert de geknipte man om de zwaar verlieslatende autodivisie van de Fiat-groep van de ondergang te redden. Hij eiste en kreeg carte blanche voor een ingrijpende sanering. In een keiharde onderhandeling met de banken dwong hij een voordelige schuldherschikking af, waarna de familie Agnelli vers geld in het bedrijf pompte. Fiat leek gered!

Wij zijn nu acht jaar verder maar Fiat is nog altijd niet uit de miserie. Dat heeft te maken met de desolate toestand waarin het autoconcern verkeert, wat zich weerspiegelt in een weinig coherent industrieel beleid en visie. Bovendien wijzen de sterk gepolitiseerde vakbonden de ingrijpende saneringsplannen van Marchionni af en stellen zij zich onverzoenlijk op. Dat zorgt ervoor dat hij fabrieken moet openhouden waar de band één tot twee weken per maand stilstaat. De verkoop van Italiaanse auto’s in Italië en daarbuiten is de voorbije maanden compleet ineengestort. Het marktaandeel van Fiat in Italië is voor het eerst in de geschiedenis beneden de grens van 30 procent gezakt. Door de felle concurrentiestrijd op de Europese markten moeten ook Fiat, Alfa en Lancia hoge kortingen toestaan, waardoor de Fiat-groep geen winst meer maakt en geen geld heeft om te investeren in nieuwe modellen en nieuwe technologieën. Dat én het eigengereide optreden van Marchionne hebben de voorbije jaren geleid tot een ware leegloop en dramatisch verlies van competentie. Van het oorspronkelijke management is niemand meer aan boord en ook bij de nieuwkomers is het een komen en gaan. Zelfs Luca di Montezemolo, de charismatische voorzitter van de raad van bestuur van de Fiat-groep, heeft in 2010 zijn hoed moeten nemen. Op zijn stoel zit nu de jonge John Elkann, een neef van peetvader Gianni Agnelli. Hij verdedigt in eerste instantie de belangen van de familie en laat Marchionne de vrije hand. Ook bij strategisch belangrijke beslissingen, zoals de overname van Chrysler.

Om te kunnen overleven moet Fiat expanderen Om te kunnen overleven, moet Fiat expanderen. Dat weet Marchionne beter dan wie ook. Om een rol van betekenis te kunnen spelen op wereldvlak moet een volumemerk 5 à 6 miljoen auto’s per jaar omzetten. Binnen Europa kan dat niet, Fiat moet derhalve buiten Europa voet aan de grond krijgen. Met het zeer beperkte modellenaanbod lukt dat niet en dus is Marchionne al enkele jaren op zoek naar een geschikte partner. Eerst heeft hij gepoogd om Opel los te weken van GM, maar dat bleek vergeefse moeite te zijn. Hij is ook gaan praten met de familie Peugeot, maar ook dat gesprek leverde geen resultaat op. Buiten Europa boekte hij meer succes. Zo slaagde hij erin om zich in te kopen bij het noodlijdende Chrysler, dat ondertussen opnieuw winst maakt. Maar die kan hij vooralsnog niet gebruiken om de verliezen van Fiat in Europa aan te zuiveren. Fiat werkt ondertussen ook samen met Suzuki en Mazda, voor de levering van motoren en de bouw van een nieuwe Spider. Andere deuren blijven voorlopig gesloten.

Waar blijven de nieuwe modellen
Dat Marchionne een financieel genie is die de doodsstrijd van Fiat met minstens tien jaar heeft verlengd, daar zijn voor- en tegenstanders het over eens. Dat hij weinig verstand heeft van auto’s, daar is ook iedereen mee akkoord. Om de aankoop van de Chrysler-aandelen te kunnen financieren, heeft de Fiat-groep de voorbije twee jaar niet meer geïnvesteerd in de ontwikkeling van nieuwe modellen en nieuwe technologieën. Dat breekt hem nu zuur op. Zijn nieuwste plan maakt een einde aan de ontwikkelingsstop, maar dat betekent niet dat hij morgen nieuwe modellen kan presenteren. Die komen er ten vroegste over twee jaar. Welke modellen dat zullen zijn, daar blijft Marchionne vaag over. Het enige wat hij daarover kwijt wil is dat de nieuwe modellen opnieuw zullen aanknopen bij de eigenheid en traditie van de merken. Fiat zal zich concentreren op het maken van stads- en kleine gezinswagens, Alfa Romeo op sportieve middenklassers en limousines en Maserati op het luxesegment. Maar beschikt de Fiat-groep nog wel over de nodige knowhow om terug te kunnen aanknopen bij de traditie van weleer? Zowat alle sterkhouders van de verschillende merken hebben het concern de rug toegekeerd.

Over de toekomst van Lancia bestaat onzekerheid. Zoals de zaken er nu voorstaan, worden de nieuwe Lancia-modellen een afgeleid product van bestaande Chrysler-modellen. Wat op termijn de doodsteek betekent voor het roemrijke merk, dat nog altijd erg geliefd is in Italië. Lancia-rijders zijn een ander slag volk dan Chrysler-rijders, dat is zo. Het liefst van al wil Marchionne de stekker uit Lancia trekken, omdat de ombouw van een Amerikaanse auto voor de Italiaanse markt geen rendabele operatie is. Volgens ingewijden houdt de familie Agnelli echter vast het merk Lancia. Wait and see.

Wat biedt Marchionne nog meer? Cinquecento en Panda worden een submerk binnen Fiat, het gamma wordt uitgebreid met afgeleide modellen – naar het voorbeeld van wat BMW met Mini doet. Vandaag beschikt de Fiat-groep over slechts één eigentijds platform, waarop de Guiletta wordt gebouwd. Door de samenwerking met Jeep en Chrysler krijgt Fiat plots de beschikking over meerdere moderne platforms uit de Verenigde Staten. Die kunnen wordt gebruikt voor nieuwe modellen voor het C- en D-segment – mét achterwielaandrijving.

Blijft de vraag hoe Marchionne 2013 en 2014 wil overbruggen. Of beter nog, hoe de dealers van de Fiat-groep die twee jaar zullen overbruggen? Velen zijn aan het einde van hun latijn; zij hebben veel geïnvesteerd om te kunnen voldoen aan de normen van de merken op het vlak van oppervlakte en aankleding van de showroom, uitrusting van de werkplaatsen en rekrutering en opleiding van medewerkers. Zij hebben die investering gedaan in functie van de te verwachten omzetverhoging. Maar die blijft uit, omdat de beloofde nieuwe modellen uit het vorige plan op de lange baan zijn geschoven en omdat de vraag naar nieuwe auto’s in Europa fors is teruggelopen. Door de harde concurrentiestrijd zijn ook hun winstmarges marginaal geworden, met alle gevolgen van dien voor hun solvabiliteit. Indien het Fiat-hoofdkantoor niet snel met creatieve oplossingen voor de dag komt om de financiële druk te verlichten, dreigt er een kaalslag onder de dealers van de Fiat-groep. Hetzelfde staat overigens ook bij andere merken te gebeuren.

En wat als Marchionne zijn beloften niet nakomt? Welke terugvalpositie heeft hij voorzien voor het geval de nieuwe modellen niet aanslaan? Dan zijn we twee jaar verder en heeft hij de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Maar voor het zover is, krijgt hij een derde en allicht laatste kans om zijn gelijk te bewijzen en de Italiaanse automerken in hun oude glorie te herstellen.

Urbain Vandormael

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content