ACW/ACV: het misbruik van het vrijwilligerswerk

De komende weken en maanden zal moeten blijken of België een rechtsstaat is dan wel op de eerste plaats de belangen van machtige groepen dient.

De nieuwe onthullingen van De Morgen zorgen nog maar eens voor een nieuwe fase in het dossier ACW. Na, onder meer, vragen over het juridische en fiscale statuut van de ACW-vennootschap Sociaal Engagement, over het statuut van de winstbewijzen en over het commerciële contract tussen Belfius en ACW, blijkt nu dat de Arco-top mee de pen vasthield bij de opstelling van de waarborgregeling voor de eigen coöperanten. Arco liet, zo blijkt uit documenten gepubliceerd door de kranten, letterlijk aan vakbond ACV weten dat ze de Koninklijke Besluiten op maat schreven. De eerste reactie van ACV-voorzitter Marc Leemans gaat volkomen voorbij aan de grond van de zaak in deze discussie, nl. een lobbygroep die heel nadrukkelijk mee de wet opstelt.

Naast het evident problematische van een lobbygroep die zelf de pen houdt bij wetgevend werk en via de politieke vrienden ze ook doordrukt, roepen deze onthullingen nog andere bedenkingen op. Zette het ACV zich de voorbije weken niet diverse malen zwaar af tegen mogelijk onethisch gedrag van het ACW? De geloofwaardigheid van die uithaal ligt aan scherven. Dat gewezen eerste minister Yves Leterme staalhard ontkent ook maar enige weet te hebben van wat De Morgen nu aan het licht brengt, is ronduit onthutsend. Kan een bedrijfsleider wegkomen met de bewering dat hij van niets weet als blijkt dat men binnen zijn bedrijf op grote schaal de milieuwetgeving overtreedt?

Het is nu al het eufemisme van het jaar te stellen dat het ACW en eigenlijk de hele christelijke zuil in de hoek zit waar de klappen vallen. Wat daarbij erg opvalt, is dat de verdediging van deze zuil het steeds meer over een morele boeg gooit. Tijdens het radioprogramma Peeters & Partners bijvoorbeeld ging het vanochtend geruime tijd over de vraag of het wel verantwoord is om met alle vragen, insinuaties en beschuldigingen die nu opborrelen, al het verdienstelijke maatschappelijke werk verricht vanuit de ACW-zuil in gevaar te brengen. Werkers uit het veld komen daarbij alsmaar nadrukkelijker aan het woord. Het steeds meer opduikend argument van het positief maatschappelijk werk verricht door ACW’ers verdient nadere aandacht.

Er kan niet de minste twijfel over bestaan dat diverse organisaties uit de ACW-zuil erg verdienstelijk maatschappelijk werk doen. Wie dat niet respecteert, hoort niet thuis in een geciviliseerde maatschappij. Maar gaat het daarbij niet vooral om vrijwilligerswerk? Dat meenden we toch uit de verklaringen van diverse prominenten als ACW-voorzitter Patrick Develtere en Vlaams minister-president Kris Peeters te kunnen opmaken. Is niet één van de typische kenmerken van vrijwilligerswerk dat het gratis gebeurt? Als dat zo is – en alles wijst er op dat die duizenden ACW-vrijwilligers inderdaad voortdurend gratis in de weer zijn – waar gaat al dat geld dat binnen de ACW-zuil omgaat, dan naartoe? Blijkbaar beginnen ook steeds meer ACW’ers zelf deze opmerkingen te formuleren. Vragen stellen over de geldstromen van en naar het ACW valt perfect te rijmen met grenzeloos respect voor het vrijwilligerswerk.

Er zit in deze discussie nog een bijkomende dimensie. Ik ken verschillende mensen die omvangrijke delen van hun inkomen en/of vermogen wegschenken aan goede doelen en zich daarvoor ook nog op andere manieren onbaatzuchtig meer dan verdienstelijk maken voor behoeftigen binnen de maatschappij. Geeft dat deze mensen het recht om morgen de verbouwing van hun huis in het zwart te betalen of de verkeersregels niet meer te volgen? Nee toch.

Het behoort tot de wezenskenmerken van een rechtstaat dat iedereen gelijk is voor de wet. Ook een machtige zuil als die van het ACW ontsnapt daar niet aan. Het hoort bovendien niet aan lobbygroepen om de wet mee te schrijven. Als de bankenlobby terzake pogingen doet, kan dat niet door de beugel en moet dat gekortwiekt worden. Als de Arcotop de pen mee vasthoudt om KB’s te schrijven die de eigen structuren zwaar ten goede komen ten koste van de belastingbetaler dan is dat even verwerpelijk.