Actie ’test je hartritme’ zaait gratis paniek

“Vanaf 40 jaar hebt u 1 kans op 4 om ooit voorkamerfibrillatie (VKF) te krijgen” klonk het in een reclameboodschap die de week van het hart ondersteunde. Het kan nog krachtiger: je hebt 100% kans ooit te zullen sterven.

“Vanaf 40 jaar hebt u 1 kans op 4 om ooit voorkamerfibrillatie (VKF) te krijgen” klonk het in een reclameboodschap die zopas de week van het hart ondersteunde. VKF is een ernstige aandoening waarbij het hart op hol slaat en waardoor het risico op een beroerte vervijfvoudigt. Reden genoeg dus tot paniek.

Vooral de uitspraak dat je vanaf je veertigste 25% kans hebt om VKF te ontwikkelen prikkelt de zinnen. Betekent dit dat je voor je 41ste verjaardag 1 kans op 4 heb getroffen te worden door een beroerte-door-VKF? Natuurlijk niet. Het verwijst naar je risico om in de loop van je leven VKF te ontwikkelen. Dit blijkt uit het woordje “ooit” dat in de slogan verscholen zit. VKF doet zich vooral voor na de leeftijd van 70. Gedurende de eerste 25 jaar aansluitend op de gratis harttest kunnen veertigers dus redelijk gerust zijn.

Jonger dan 60?

De website bevat een rekenmodule die je toelaat je risico op VKF en op een beroerte-door-VKF te berekenen. Opmerkelijk is dat daar van veertigers geen sprake meer is. Iedereen die minder dan 60 is wordt over dezelfde kam geschoren. Wie in deze leeftijdscategorie in goede gezondheid verkeert heeft een risico op VKF van minder dan 1% per jaar. Ook het risico op een beroerte-door-VKF bedraagt in die groep minder dan 1% per jaar.

Wat betekent dit voor de gezonde minder-dan-60-jarige die zich voor de gratis harttest wil aanbieden? Als we het risico op VKF van (minder dan) 1% combineren met het risico van (minder dan) 1% op beroerte-door-VKF, dan blijkt dat op 10.000 dergelijke mannen er jaarlijks (veel minder dan) 1 zal zijn die een beroerte-door-VKF zal ontwikkelen. Voor iemand van 40 jaar ligt dit cijfer nog een pak lager.

1 kans op 10.000

De reclameboodschap stelt dat je 25% risico loopt op VKF. Evengoed kan je schrijven dat gezonde mannen beneden de 60 jaar jaarlijks minder dan 1 kans op 10.000 (0.01%) hebben op een beroerte-door-VKF.

Als uitsmijter geef ik nog een tip voor copywriters die op zoek zijn naar een nog krachtiger signaal om paniek te zaaien: vanaf 40 jaar heb je 50% kans om ooit getroffen te worden door kanker alsook 50% kans om ooit getroffen te worden door een hartziekte. Het kan nog krachtiger: je hebt 100% kans ooit te zullen sterven.

Dr. Hans Van Brabandt, centrum evidence-based medicine