Accent op schilderkunst ***1/2

Museum Dhondt-Dhaenens in Deurle en Roger Raveelmuseum in Zulte slaan voor de tweede keer ferm de handen in elkaar voor de organisatie van een “biënnale van de schilderkunst” met als motto “het sublieme voorbij”.

Museum Dhondt-Dhaenens in Deurle en Roger Raveelmuseum in Zulte slaan voor de tweede keer ferm de handen in elkaar voor de organisatie van een “biënnale van de schilderkunst” met als motto “het sublieme voorbij”.

De organisatoren stellen het thema voor als een “intense en introspectieve beleving waarbij de sacrale en sublieme betekenis van kunst in een nieuw perspectief wordt geplaatst”. Dat is een loodzwaar op de hand liggende intentie die in het gezamenlijke statement niet inhoudelijk hard wordt gemaakt en dat is spijtig genoeg een gemis omtrent een project over schilderkunst dat plaats vindt in musea, dé plaats waar grondige en theoretische reflectie moet gebeuren.

In het fraaie Raveelmuseum gaat de volle aandacht vooral naar het “ingetogen karakter van schilderswijzen waarbij de economie van de middelen” als uitgangspunt werd genomen voor een puntgave selectie. De tijdelijke tentoonstellingen vinden hier altijd plaats in kleine kamers waarin het kijken niet wordt overmeesterd door de indrukwekkende, omringende ruimte.

Roger Raveelmuseum

De kamers in Zulte nodigen echt uit tot een 1/1 ervaring tussen kunstwerk en toeschouwer. De eerste ruimte loont al meteen de moeite met scherp geometrisch werk van Robert Mangold, een prachtig en fragiel papieren werk van Guy Mees, een strak werk van Raoul De Keyser, een ongewoon “betekend” schilderij van Tom Jooris en een zonderling haaks gemonteerd werk met kleurgloeiende onderkant van Koenraad Dedobbeleer.

In Zulte wordt in tegenstelling tot Deurle het canonieke verleden wel in een spannende relatie gebracht met werk van hedendaagse kunstenaars. Wat verderop bedacht curator Piet Coessens een steekhoudende confrontatie met schitterend werk van Jean Brusselmans (“Landschap te Dilbeek”, 1942) met een in de expressieve verfachtergrond verzonken stilleven met bloemen (2008) van Karel Dierickx, een verfijnd stilleven van Giorgio Morandi die alle tijd en ruimte onttrekt uit zijn kunst en werken op papier van Bram van Velde en de Amerikaanse Mary Heilmann.

Kamer na kamer slaagt Piet Coessens erin met relatief kleine werken een discours op gang te brengen die verder reikt dan het “formeel” naast elkaar plaatsen van kunstwerken. De intieme confrontaties deinen verder uit met schitterende werk van Marcel Broodthaers, Jan Schoonhoven, Gerhard Richter en Koen van den Broek wiens allerbeste werk uit de recente Smak-expo naar Zulte werd gehaald en aantoont dat de context waarin een schilderij terecht komt van bepalend belang is.

Ook opmerkelijk is de aanwezigheid van werk van Dirk Devos, Valerius De Saedeleer en van Albijn Van den Abeele. En natuurlijk mag het werk van “gastheer” Roger Raveel niet op deze fijnproeversbijeenkomst ontbreken ! De verandering in Raveels privé-leven laat de schilderkunst bij de Meester opnieuw opveren. Aan de inkom zijn een tal nieuwe schilderijen te zien waarin “het wit” vermengd met subtiele pastelnuances opnieuw een prominente rol opeist !

Museum Dhondt-Dhaenens

In het ranke Museum Dhondt-Dhaenens in Deurle wordt de biënnale naar analogie met de bredere exporuimte en de buitengewone goede relaties van de directie met private bruikleengevers grootser en museaal aangepakt met constellaties, confrontaties en dialogen die inhoudelijk weliswaar minder scherp en uitgesproken zijn dan wat de kamers van het Raveelmuseum te bieden hebben.

In Deurle worden ensembles van tien (inter)nationaal vermaarde kunstenaars geconfronteerd waarin soms ietwat op een problematische manier werk wordt geconfronteerd van kunstenaars die op het eerste gezicht geen of weinig inhoudelijke affiniteiten met elkaar onderhouden.

Drie schitterende werken uit de late jaren vijftig (!) van Dan Van Severen (1927-2009) die vandaag visueel heel actueel ogen, worden in de nabijheid gebracht met een reeks werken van de regionale schilder Hippolyte Daeye (1873-1952) . Het museum typeert deze bevallige doeken “weliswaar niet als avant-gardistisch, maar wel als schilderijen die zijn oprechte gevoeligheid verbeelden en een toonbeeld zijn van tederheid en zuiverheid”.

De schilderkunst van Daeye gaat over emoties en dat speelde de kunstenaar op een zeer handige manier uit door het thema van baby- en kinderportretten aan te houden. Succes is verzekerd bij een publiek dat inderdaad aast op emotie en gratuite inhoud. In de zelfde grote zaal zijn monumentale schilderijen te zien van Ugo Rondinone (1964) die met deze “Star Paintings” werk maakt dat “even abstract als figuratief is en een poging vormt om de kosmische schoonheid, hoewel onbereikbaar en ongrijpbaar, te vatten”.

Schilderijen “beleven”

Achter het hoekje wordt werk van de Gentse lieveling Gustave van de Woestijne ingezet naast abstract werk van Gerhard Richter en Peter Joseph. Ook dit weliswaar “esthetische” samengaan is van problematische aard en visualiseert een beetje een post-postmoderne manier van omgaan met kunst waar alles en eens naast elkaar genageld “neutraal” wordt.

Heel sterk in Deurle is de selectie van werk van Lucio Fontana. Drie werken met de titel “Concetto Spaziale” stelen hier de show; het zijn de befaamde “Theatrini” (kleine theaters) waarin een spel met voor- en achtergrond resulteert in een grillig frame waarin niet alleen abstractie huist maar ook zijdelingse verwijzingen naar de natuur. Mooi.

Voor de liefhebbers is er voorts ook nog werk te zien van Thierry De Cordier met ondermeer een magistrale foto van een naast zijn werk poserende kunstenaar. Het kabinet met werk van Ilse D’Hollander (1968-1997) is te situeren binnen her segment van lyrische en zachte abstractie.

Maar het is nu volop hoogzomer en dus niet getreurd; abstractie makend van de loodzware titel en de druk van de geforceerde “dialogen” zijn in beide musea schilderijen “te beleven” van de hoogste kwaliteit.

Luk Lambrecht

Biënnale van de schilderkunst: het sublieme voorbij” nog tot 19 september, een handige bezoekersgids begeleidt de bezoeker!www.rogerraveelmuseum.be en www.museumdd.be