‘Zijn al die intercommunales en vzw’s wel nodig? Veel van de vzw’s zijn dat duidelijk niet’

De voormalige burgemeester van Brussel Yvan Mayeur. © BelgaImage
Ewald Pironet

Na het schandaal over het gegraai bij daklozenorganisatie Samusocial beloven politici meer openheid en pleiten ze voor decumulatie. Zo gaan ze het echte debat uit de weg.

‘De parvenu’s in de PS zijn niet die paar rotte appels. Ze zijn het gevolg van een systeem dat van sociaal verontruste politieke talenten immorele parvenu’s maakt.’ Die scherpe analyse maakte Frank Van Massenhove het voorbije weekend in een column die terug te vinden is op zijn blog frankvanmassenhove.org. Van Massenhove is een bevoorrechte getuige: hij was jarenlang kabinetschef en is nu voorzitter van de federale overheidsdienst Sociale Zekerheid. Hij stelt de normvervaging onder politici vast ‘bij alle partijen, maar vooral bij de PS’.

Van Massenhove beschrijft hoe die vervaging met kleine stapjes verloopt, ‘bijna zoals in sektes’. Eerst beloof je trouw aan de beginselen van de partij en aan de kameraden. Bij elke stap krijg je een beloning. Een job bij de studiedienst. Een promotie naar een kabinet. Een niet-betaald mandaat in een spraakmakende culturele vereniging. Een betaald mandaat in een intercommunale of een vzw. ‘De toutes les matières, c’est la ouate du pouvoir et des mandats qu’ils préfèrent’, parafraseert Van Massenhove een chanson van de Franse zangeres Caroline Loeb. ‘Gestaag groeit de gewenning aan de vanzelfsprekendheid van de macht.’

Zijn al die intercommunales en vzw’s wel nodig? Veel van de vzw’s zijn dat duidelijk niet

Begin dit jaar ontstond er ophef door de schandalen rond Publifin en Publipart. In zulke intercommunales werken gemeenten samen om nutsvoorzieningen zoals elektriciteit, gas en water te beheren, maar ook rond bijvoorbeeld huisvuilverwerking of sociale huisvesting. Bleek dat er daar sprake is van normvervaging. Jaarrekeningen worden opgesmukt, presentiegeld wordt opgestreken zónder vergaderingen bij te wonen, familieleden worden aan baantjes geholpen, sterrenrestaurants worden bezocht, enzovoort. Tien jaar geleden al kwamen Wim Moesen en Kristof De Witte van de KU Leuven tot de conclusie dat intercommunales, zowel in Vlaanderen als in Wallonië, een onoverzichtelijk spinnenweb geworden waren. Toen al konden ze volgens beide professoren de toets van deugdelijk bestuur amper doorstaan.

Nu woedt een schandaal bij Brusselse daklozenorganisatie Samusocial, waar de ex-burgemeester Yvan Mayeur en ex-OCMW-voorzitster Pascale Peraïta (beiden PS) elk 17.000 euro per jaar bijverdienden. Ook in deze affaire is er sprake van zelfverrijking, maar hier is dat nog erger omdat uitgerekend socialistische politici constructies uittekenden om geld te roven dat aan daklozen toekwam.

In de nasleep van Samusocial werd duidelijk dat er in Brussel een kluwen aan vzw’s is opgericht om aan zelfbediening te doen. Zelfs de garderobe van Manneken Pis is in een vzw ondergebracht. En zo blijken er 200 structuren te bestaan. Ze zorgen voor 1400 postjes, die jaarlijks goed zijn voor minstens 1,2 miljoen euro aan presentiegeld. Dat is niet meer of minder dan een door politieke partijen georganiseerde overval.

De intercommunales en de vzw’s zijn geen toeval of een uitwas, schrijft Van Massenhove nog, ze zijn ‘een noodzaak’. Grijpen je medestanders naast een (hoger) politiek mandaat, dan kun je hen tevreden houden met een mandaat dat hun aanzien vergroot of hun portefeuille aandikt. ‘Dat laatste is geen prerogatief van de PS. Alle partijvoorzitters maken gretig gebruik van de aalmoezenpot die wordt gevoed door mandaten in ondoorzichtige nevenorganisaties van reguliere overheidsorganen. Het stut de voorzittersstoel.’

1400 postjes, 1,2 miljoen euro aan presentiegeld. Dat is een door politieke partijen georganiseerde overval

Als reactie op de onthullingen beloven politici nu meer openheid en kondigen ze een kadaster aan met alle mandaten. Sommigen willen de vergoedingen inperken, anderen spreken van een decumulatie, zodat één individu zich niet met meerdere mandaten kan verrijken. Net werd bekend dat de Vlaamse intercommunales fors moeten afslanken: 1027 van de 2343 bestuurders mogen vertrekken.

Dat is wellicht allemaal wenselijk. Maar het gaat voorbij aan de fundamentele vraag: zijn al die intercommunales en vzw’s wel nodig? Veel van de vzw’s zijn dat duidelijk niet. En over de intercommunales dringt zich al langer een debat op: zijn ze nog de meest geschikte structuur om afval op te halen? Of om crematoria open te houden? Bieden zij de beste dienstverlening tegen de laagste prijs? Wat zijn vandaag eigenlijk de taken van een moderne overheid? Door die vragen niet te stellen, houden de partijen het verderfelijke systeem in stand waarmee ze mandaten kunnen uitdelen.

Een paar dagen geleden waarschuwde Piet Vanthemsche, oud-Boerenbondvoorzitter, op Twitter: “Quand tous les dégoûtés seront partis, il ne restera plus que les dégoûtants. Gooi het kind niet weg met het badwater.’ Maar we moeten wél nagaan of al die intercommunales en vzw’s een andere bestaansreden hebben dan de verdeling van status en poen, blingbling en pingping onder vriendjes. Hebben ze die niet? Schaf ze dan af.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content