‘Sluit verdachten zo kort mogelijk op’

John Maes: 'De enkelband moet vaker gebruikt worden.' © BelgaImage
Jelle Dehaen
Jelle Dehaen Medewerker Knack, historicus, filosoof, auteur

‘Het is verontrustend dat een derde van de gevangenen in voorlopige hechtenis zit.’ Dat zegt John Maes, voorzitter van de commissie strafrecht bij de Orde van Vlaamse Balies.

Wat is de voorlopige hechtenis?

John Maes: Wanneer er een onderzoek naar een verdachte loopt, kan die op bevel van de onderzoeksrechter aangehouden worden. Er zijn wel een aantal criteria: je moet een jaar gevangenisstraf kunnen krijgen voor het misdrijf, en er moeten ernstige aanwijzingen bestaan dat je schuldig bent. Maar dat is niet genoeg. Er moet bijvoorbeeld gevaar zijn dat je zou vluchten of bewijzen zou vernietigen. Een maximumtermijn bestaat er niet, al is er wel regelmatig controle of je gevangen moet blijven zitten.

Wordt de voorlopige hechtenis te vaak gebruikt?

Maes: Een derde van onze gevangenispopulatie bestaat uit verdachten die in voorlopige hechtenis zitten. Dat is een erg verontrustend cijfer. De overheid heeft het elektronisch toezicht – de enkelband – ingevoerd als alternatief om de gevangenispopulatie te verminderen. Maar die vorm van vrijheidsberoving wordt nog te weinig toegepast.

De wet is duidelijk: een voorlopige hechtenis mag geen straf zijn.

Is dat zo erg?

Maes: We gaan ervan uit dat verdachten onschuldig zijn. Daarom moeten ze zo kort mogelijk opgesloten worden. Bovendien is de wet duidelijk: een voorlopige hechtenis mag geen straf zijn. Toch krijgen mensen die veroordeeld worden geregeld enkel de tijd die ze in voorlopige hechtenis hebben gezeten als straf.

Wat kan de overheid doen?

Maes: De wetgever heeft verschillende pogingen gedaan om het aantal voorlopige hechtenissen terug te dringen, maar zonder succes. Wat zijn mogelijke oplossingen? De overheid kan beperken hoe lang iemand aangehouden kan worden. Dat is niet makkelijk, want soms is een onderzoek complex. Maar zo worden de onderzoekers gemotiveerd om de zaak vooruit te laten gaan terwijl iemand in de gevangenis zit. Er moeten ook minder misdrijven zijn waarvoor je in voorlopige hechtenis kunt belanden. Bovendien moeten magistraten de voorlopige hechtenis strakker toepassen, en beseffen dat iemand gevangenzetten echt een uitzonderingsmaatregel is.

Bij Operatie Schone Handen, het fraudedossier in het voetbal, klaagde advocaat Sven Mary dat de voorlopige hechtenis misbruikt werd. Terecht?

Maes: Ik vind niet dat er in dat dossier lichtzinnig werd omgesprongen met de voorlopige hechtenis. Er zijn heel wat mensen voorgeleid, maar niet iedereen is door de onderzoeksrechter aangehouden.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content