De toekomstplannen van John Crombez: Investeren in zorg, onderwijs en pensioenen, én minder belastingen

John Crombez © Dino Tsanakas
Stavros Kelepouris
Stavros Kelepouris Journalist Knack.be

John Crombez, voorzitter van SP.A, wil met zijn partij de gekende recepten overboord gooien en stelt een socialistische Toekomstbegroting voor. ‘Het herverdelen van de welvaart loopt vast.’

‘De maatschappij verandert razendsnel, maar de gekozen oplossingen zijn al te vaak variaties op het oude. We moeten het systeem durven herdenken, en de bakens grondig verzetten.’ John Crombez, voorzitter van SP.A, wil met zijn partij de gekende recepten overboord gooien en stelt een socialistische Toekomstbegroting voor, waarin ‘nieuwe bescherming en nieuwe gelijkheid’ centraal staan.

Die begroting blikt ver vooruit, naar 2060 – wanneer de nieuwe instromers op de arbeidsmarkt hun verplichte loopbaan van 42 jaar zullen afgerond hebben. ‘Mensen die vandaag aan het begin van hun carrière staan, vragen zich terecht af hoe de sociale zekerheid en hun pensioen er aan het einde van die loopbaan uit zullen zien. We moeten dus niet afkomen met berekeningen voor het volgende jaar of de eerste vijf jaar, maar met een grote verschuiving met duidelijke keuzes voor sociale investeringen.’

De investeringen die SP.A plant, zijn niet van de minste. Er worden miljarden gepompt in de pensioenen, de zorg, veiligheid – 4000 extra agenten, alsjeblieft – en het onderwijs. En dat met een belastingverlaging van dertig procent. Wie kan daar nu tegen zijn?

‘Een belastingverlaging voor diegenen die vandaag al betalen, weliswaar. Er zijn vandaag mensen die een inkomen hebben maar gewoon niet meebetalen. Ons principe is: een euro is een euro. We breiden de belastbare basis uit door zowel inkomen uit arbeid als inkomen uit vermogen mee te tellen. Daardoor kan de belasting op arbeid omlaag, met acht miljard.’ Valt daarbij niet te vrezen voor een kapitaalvlucht? ‘Nee. Kijk naar Nederland, waar al jaren een vermogensbelasting is ingevoerd. Dat stellen wij niet eens voor, wel een vermogenswinstbelasting – dat is een inkomensbelasting. In Nederland is die vlucht er niet geweest.’

Wij willen een nieuw belastingsysteem dat elk type inkomen gelijk behandelt. Dan heb je geen effectentaks meer nodig.

De huidige regering, CD&V op kop, heeft met de effectentaks alvast de voorzet gegeven om vermogens meer te belasten. De vrees zit er aan de rechterzijde in dat een linkse regering die taks in de toekomst flink zal uitbreiden. ‘Een draak’ en een ‘mislukking’, zo noemt Crombez de heffing. ‘Ondertussen zijn de grotere vermogens op die effectenrekeningen geëvacueerd en zullen de middeninkomens de taks betalen. Wij willen een nieuw belastingsysteem dat elk type inkomen gelijk behandelt. Dan heb je geen effectentaks meer nodig.’

Het systeem moet vooral eenvoudiger, zegt Crombez. Daarom moeten de aftrekposten ook grotendeels op de schop. ‘Vele aftrekposten zijn vooral nuttig voor degenen die al veel hebben. De fiscale aftrek voor de kinderopvang komt het meest tegemoet aan de hogere inkomens, terwijl de prijs voor de opvang voor de meeste mensen te hoog is. Door de aftrek af te schaffen kan je de prijs van de kinderopvang verlagen.’

Gedaan met ‘de schuld van de socialisten’

Ook in de pensioenen moeten de grootste vermogens een inspanning leveren. De pensioenen boven 3.000 euro bruto wil SP.A bevriezen, en met het bespaarde geld moeten de laagste pensioenen opgetrokken worden tot 1.500 euro. ‘De logica zelve’ volgens Crombez – al zullen rechtse partijen ongetwijfeld opwerpen dat een feitelijk pensioenplafond moeilijk te rijmen valt met het idee dat langere loopbanen ook tot hogere pensioenen moeten leiden. Voor SP.A moet de kloof tussen de kleinste en hoogste vermogens prioritair gedicht worden. De toegenomen welvaart moet vanaf nu ‘écht’ terugvloeien naar iedereen die bijdraagt, klinkt het in de Toekomstbegroting.

Nochtans staat België volgens de OESO bovenaan de ranglijst van meest herverdelende landen. Is de kritiek van de socialisten overtrokken? ‘Die cijfers lopen tot het moment dat wij in de oppositie beland zijn. Dat België een heel herverdelend land is met relatief weinig ongelijkheid, is niet de schuld van de socialisten maar komt dankzij de socialisten. Maar intussen worden de rusthuizen wel duurder, is er minder verzorgend personeel, stijgt de elektriciteitsfactuur, en is er geen ruimte meer voor loonsverbetering.’

Het herverdelen van de welvaart loopt vast.

‘Het herverdelen van die welvaart loopt dus vast,’ zegt Crombez. Hij verwijst naar het stijgende armoederisico, of de cijfers die tonen dat er sinds de start van deze regering twintig procent meer mensen naar de voedselbanken gaan. Conclusie: ‘Steeds meer mensen vallen uit de boot.’

De Toekomstbegroting geeft in ieder geval het beeld van een partij die zich na jaren waarin ‘sossen bashenbon ton werd niet meer wil schamen om een uitgesproken linkse koers te varen.

Terwijl Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten in haar boek de lofzang zingt van de digitale economie van flexibele jobs en bedrijven die tot apps vervellen, hamert Crombez op de verworvenheden van de arbeidsmarkt. Niks mis met flexibiliteit, maar ‘als het de bedoeling is van de nieuwe economie dat mensen steeds minder loon en bescherming krijgen, dan snap ik de bedoeling van de nieuwe economie niet.’

Wanneer een fietskoerier van Deliveroo vandaag met de auto botst, is de auto beter verzekerd dan de fietser, klinkt het bij SP.A. ‘Als mensen werken, hoort daar de bescherming bij die de wet eraan koppelt. Dat is essentieel in onze aanpak van sociale dumping, en het geldt net zo goed voor Deliveroo en Uber. Bij arbeid horen nu eenmaal beschermingsrechten.’

SP.A hoedt zich er evenwel voor om van de Toekomstbegroting een pamflet tegen de bedrijven te maken. Crombez: ‘Ik zie twee soorten ondernemingen in de nieuwe economie. Dat zijn ondernemingen die vooruitdenken, en ondernemingen die blijkbaar geen visie hebben en mensen afdanken. Denk aan ING een tijd geleden, en Carrefour nu. We moeten het opnemen voor de ondernemingen die samen met hun werknemers perspectief creëren in de nieuwe maatschappij. De robotisering heeft niet in alle landen tot jobverlies geleid.’

Van een moderne arbeidsmarkt springt de partijvoorzitter vlot naar een modern mobiliteitsbeleid. ‘De files kosten onze bedrijven 9 miljard. Zelfs buiten de spitsuren staan we stil. Mobiliteit moet beschikbaar zonder dat je een auto nodig hebt. Dat impliceert dat we in de steden openbaar vervoer verder uitbouwen en ook technologie optimaal inzetten.’

‘Telewerken zal ongetwijfeld deel uitmaken van dat beleid, zodat de tijdstippen waarop we ons verplaatsen veranderen. Ook de overheid moet trouwens het roer omgooien. Ze heeft veel diensten gecentraliseerd en samengebracht in één stad, waardoor het personeel in veel gevallen meer en langere verplaatsingen moet doen. Dat staat haaks op de noden van de maatschappij.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content